جلب‌کننده‌

آفات سالانه 20 درصد از کل تولیدات زراعی و باغی جهان را از بین می برند. در حال حاضر، آفت‌کش‌ها یکی از روش‌های اولیه مبارزه هستند، اما بسیاری از حشره‌کش‌ها غیراختصاصی، به خصوص وقتی به صورت محلول پاشی استفاده می شوند بر گرده‌افشان‌ها و گونه‌های مفید و در نهایت محیط زیست تأثیر می‌گذارند. اما بیوکنترل، روش کنترل زیستی تکنیکی موثر و کارآمد است که این آسیب ها را به شدت کاهش می دهد. یکی از شیوه های مبارزه با آفات به روش بیولوژیک استفاده از جلب کننده هاست. در این صفحه قصد داریم در مورد جلب کننده های جنسی و غذایی صحبت کنیم. 

جلب کننده چیست؟

در کنترل و مبارزه با آفات به روش بیوکنترل، هرگونه مواد طبیعی، ساختگی و وسایلی که برای جلب و به دام انداختن و گیج کردن یک گونه خاص بکار می رود، جلب کننده نامیده می شود. 

هدف از این تکنیک، جلوگیری از جفت گیری حشرات آفت و کاهش جمعیت آنهاست. این کار ممکن است بوسیله تله های فرمونی، کارت ها و نوار چسبنده و از طریق فرمون، لور و همین جلب کننده صورت گیرد.

فرمون ها، حاوی پیام های بیوشیمیایی هستند که برای جذب حشرات نر در محیط و فضای اطراف منتشر می شوند. این فرمون ها در تله های مخصوص قرار داده می شوند. انتشار فرمون توسط حشرات ماده نیز امری طبیعی است. بسیاری از حشرات ماده برای پیدا کردن جفت خود این ماده را از خود منتشر می کنند. 

در علم کنترل بیولوژیک این مواد به وسیله دیسپنسرها پخش می شوند. وظیفه آنها انتشار فرمون های مصنوعی خاص با غلظت مشخص درهواست تا با گیج کردن و در واقع فریب دادن حشرات نر، آنها را به سمت تله های مخصوص جلب کنند. 

با جلب و به دام انداختن حشرات نر، ماده ها نمی توانند جفت گیری و تخم ریزی کنند و در نهایت جمعیت آنها به طرز چشمگیری کاهش می یابد.

جلب کننده چه کاربردی دارد؟

جلب کننده ماده شیمیایی است که باعث می شود حشره عمداً به سمت منبع خود جذب شود.

بسیاری از حشرات برای بقای خود از طریق بو به منبع غذایی که در واقع میزبان گیاهی است و یا به سمت جنس مخالف یا مکان مناسب برای تخمگذاری جلب می شوند. این ماده شیمیایی در تله قرار داده می شود و جمعیت آسیب رسان به مزرعه یا باغ را جذب و به تله می اندازد. از اینرو منجر به کنترل جمعیت آنها می شود. این مواد شیمیایی به عنوان جلب کننده در نظر گرفته می شوند.

با توجه به کارکرد اصل جلب کننده ها،  جلب کننده ها ممکن است غیر از مواد شیمیایی باشند. به عنوان مثال، صدایی که می توان از آن برای جذب پشه استفاده کرد. در این حالت صدای پشه ماده تولید می شود و پشه نر به سمت آن جذب می شود.

انواع جلب کننده ها در حشره شناسی

جلب کننده ها ممکن است از انواع زیر باشند:

• فرومون ها
• جلب کننده غذایی
• لورهای تخمگذاری 

فرومون ها در حشره شناسی

فرمون ماده شیمیایی است که توسط یک حشره تولید می شود. جنس مخالف از همان گونه به این ماده واکنش نشان می دهد و به سمت آن جلب می شود. فرومون ها به عنوان اکتوهورمون نیز شناخته می شوند. نمونه ای از فرمون های مصنوعی شامل Geranil، Eugenol و غیره هستند.

انواع فرومون ها در حشره شناسی

1. فرمون جنسی
2. فرمون هشدار
3. فرمون ردیابی
4. فرمون تجمعی

فرمون های جنسی

مواد شیمیایی یا فرمون هایی که سایر حشرات را برای جفت گیری به سمت خود جذب می کنند، به عنوان فرمون جنسی شناخته می شوند. معمولا فرمون جنسی از حشرات ماده منتشر می شود و نرها به سمت آنها جذب می شوند. در بیش از 150 گونه از حشرات، ماده ها فرمون های جنسی آزاد می کنند. این آمار برای گونه نر حدود 50 گونه است.

فرومون های هشدار دهنده

فرومون های هشدار دهنده آنهایی هستند که حشرات به وسیله آنها سیگنال های هشدار دهنده را به سایر حشرات می دهند. از فرومون های هشدار دهنده نیز به عنوان هشدار برای شکارچیان استفاده می شود. حشرات اجتماعی مانند زنبور عسل، مورچه ها فرمون هشدار دهنده آزاد می کنند.

فرومون ردیابی

حشرات اجتماعی معمولاً از فرومون های ردیابی استفاده می کنند. اینها موادی با ماندگاری کم هستند که توسط مورچه ها و موریانه های در جستجوی غذا آزاد می شوند. آنها این فرمون را در راه به عنوان نشانگر مسیر آزاد می کنند. هدف این است که حشرات دیگر نیز همین مسیر را دنبال کنند. به نظر می رسد مورچه (formica rufa) از اسید فرمیک به عنوان نشانگر مسیر استفاده می کند.

 فرمون تجمعی

اینها ترکیبات شیمیایی هستند که باعث تجمع حشرات می شوند. فرمون های تجمعی توسط یک جنس از یک گونه برای جذب افراد (هر دو جنس) همان گونه به منظور بهره برداری از یک منبع خاص (غذا، محل جفت گیری مناسب و غیره) آزاد می شوند. جذب‌کننده‌های جنسی تولید شده توسط جنس نر اغلب به عنوان فرمون‌های تجمعی شناخته می‌شوند، که منجر به جلب هر دو جنس میشوند. فرمون های تجمعی در راسته ها سخت بالپوشان، دوبالان، نیم بالان ، راست بالان و سوسری ها و شیخک ها یافت شده است. 

لور یا جلب کننده غذایی 

اینها مواد شیمیایی طبیعی موجود در بسیاری از میزبان های گیاهی یا حیوانی هستند که آفت حشره را به سمت مکان مناسب برای تغذیه هدایت می کنند. لورغذایی ممکن است به عنوان محرک‌های بویایی عمل کنند. اما این بار حشره در جهت مخالف به سمت منبع غذایی کشانده می شود. برای مثال با استفاده از جلب کننده غذایی می‌توان پروانه Spilosoma obliqua را به مزرعه برنج آورد. این پروانه در آنجا تخم گذاری می کند و چون لارو این حشره نمی تواند از ساقه برنج تغذیه کند، از بین می رود. 

لورهای تخم گذاری 

لور تخم گذاری مواد شیمیایی طبیعی هستند که انتخاب مکانهای تخم گذاری توسط ماده بالغ را کنترل می کند. با استفاده از این مواد شیمیایی می توان حشره ماده بالغ را فریب داد تا در محل نامطلوب تخم بگذارد که در آن لاروها به دلیل کمبود غذا می میرند. به عنوان مثال، متیل استوفنون برای کرم ساقه خوار برنج. با استفاده از این مواد شیمیایی می توان ماده بالغ کرم ساقه خوار برنج را به مزرعه کنف هندی برد تا در آنجا تخم گذاری کنند و لارو بر اثر بی غذایی از بین می رود.

استفاده از جلب کننده در کنترل آفات 

در کشاورزی مدرن از جلب کننده ها، برای کنترل و کاهش جمعیت آفات استفاده می شود. این روش بیوکنترل اگر به درستی انجام شود، میتواند موثرترین روش مبارزه زیستی محسوب شود. 

با استفاده از جلب کننده و فرمون به راحتی می توان تراکم جمعیت یک مکان یا مزرعه را تشخیص داد. در نتیجه، سایر اقدامات کنترلی را می توان به راحتی انجام داد. بنابراین می توان از فرمون برای کمک به برنامه کنترل حشرات استفاده کرد.

برای خرید انواع جلب کننده جنسی و غذایی می توانید به سایت زیست بانی پایا مراجعه کنید. با مشاورین و کارشناسان کنترل آفات زیستی ما تماس بگیرید و بهترین روش کنترل آفات با استفاده از جلب کننده ها را انتخاب کنید.