توضیحات
اهمیت اقتصادی
شبپره پشت الماسی یا بید کلم، از مخربترين آفات گياهان خانواده كروسيفر يا چليپائيان (Brassicaceae) در سرتاسر دنیا میباشد. مهمترین نباتات این خانواده عبارتند از انواع کلم (پیچ، برگ، قمری، کلم گل)، شلغم، کلزا، ازمک، تره تیزک، خردل، تربچه، ترب سیاه و انواع مختلف شب بوها با مصارف خوراکی، صنعتی، زینتی یا دارویی میباشند. مهمترین عضو این خانواده کلم (Brassica oleracea) است که حدود بیست واریته مختلف از آن در سال، در سراسر جهان به زیر کشت میرود. سطح زیر کشت کلم در ایران حدود ۱۱ هزار هکتار است. در سالهای اخیر به دلیل سمپاشی های بی رویه با سموم پایریتروئیدی علیه سایر آفات و بیماریها باعث از بین رفتن دشمنان طبیعی شبپره ی پشت الماسی شده و موجب بروز مقاومت در آفت شده است.
مناطق جغرافیایی
شبپره پشت الماسی یا بیدکلم در مناطق کم ارتفاع استوایی و نیمه استوایی انتشار زیادی دارد. آفتـی بـا پرا کنـش وسـیع جغرافیایـی و بومـی نواحـی مدیترانـه ای هسـت. از آفـات مهاجم بـوده و از طریق انتقـال بـا بـاد به آسـانی در مناطـق مختلـف گسترش می یابد. پراکنـش آن در آسـیا، اروپا، آمریـکا شمالی و جنوبی، آفریقا شمالی و جنوبی، اسـترالیا و جزایـر هاوایـی گزارش شـده اسـت. ایـن شـبپره در سـال 1317 توسـط افشـار بـرای اولیـن بـار در ایـران در سـواحل دریـای خـزر، آذربایجان، اصفهان، خراسان، خوزستان، اطـراف تهـران و فـارس گزارش شـده و هم ا کنـون در تمـام کلـم کاری هـای کشـور مشاهده میشـود.
شکل شناسی بید کلم
تخم
تخم بید کلم پهن و بیضوی شکل به طول 0.26-0.44 میلیمتر، به رنگ سبز کمرنگ یا زرد در مراحل اولیه رشد و تیره در مراحل نهایی رشد می باشند و متناسب با سطح برگ به صورت انفرادی یا دسته جمعی بصورت دستجات 8 – 2 عددی در هر دو طرف برگ و نزدیک رگبرگ ها قرار داده میشوند.
لارو
لاروها، در وسط کمی قطور و دوکی شکل و رنگ لارو ها سبز و دارای لکه های کوچک سیاه که رنگ خاکستری به لارو میدهد. لارو کامل به طول 8-12 میلیمتر هستند. روی سر و بدن لارو موهای ریز و پراکنده ای وجود دارد. در لاروهای جوان یک نوار سبز تیره در امتداد پشت و در طرفین دو نوار کم رنگ تر وجود دارد. لاروهای این حشره کوچک و بسـیار فعال بوده و در مواقع احسـاس خطر به شـدت پیچ وتاب می خورند و از طریـق ترشـح تـار ظریفـی از محـل خطـر فـرار میکننـد. علاوه بر سـه جفـت پـای قفـسه سـینه ای، دارای پنـج جفـت پـای کاذب شـکمی درقسـمت جلوی شـکم و یک جفت پای کاذب شـکمی در قسـمت انتهایی شـکم میباشند.
شفيره
شفیره ظریف، درون پیله نازکی در پشت برگها تشکیل میگردد. شفیره به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای و به طول 10-12 میلیمتر است.
حشره کامل
بیدهـا (حشـرات کامـل) کوچـک و طول بدن 7 میلیمتـر و عرض بدن با بالهای باز حدود 17 میلیمتر است و بالهای جلویی باریک و کشیده است و دارای ریشکهای بلندی در حاشیه عقبی هستند. رنگ عمومی بدن خاکستری تیره، بال جلویی قهوه‌ای مایل به زرد با لکه های سیاه و در حاشیه عقبی بالهای جلویی نوار سفید موجدار به چشم میخورد که در هنگام جمع شدن بالها در پشت بدن مجموعاً نقش الماس مانندی را ایجاد میکند. به همین دلیل به این حشره، شبپره پشت الماسی نیز میگویند. بالهای عقبی باریکتر و به رنگ خاکستری تیره با ریشکهای بلند و متراکم هستند.
نحوه خسارت بید کلم
خسارت اين آفت به صورت تغذيه از پارانشيم، سپس از اپيدرم و یا جلد و بشره (زيرين برگ) است. هر چه ترا کم لارو در بوته بيشتر شود، ميزان خسارت شبپره ی پشت الماسي بيشتر خواهد شد. عمـده خسـارت آن مربـوط بـه مرحلـه لاروی است و لاروها بـه تمـام قسـمتهای گیـاه اعـم از سـاقه، بـرگ، دم بـرگ، گل، اندامهـای بـذری حملـه میکنند و در جمعیتهـای بالا باعـث تخریـب شـدید مزرعـه و خسارت شدید میشوند. لارو های جوان پس از خروج از تخم رگبرگ های اصلی را سوراخ کرده و یا اینکه در سطح زیرین برگ ها به تغذیه پرداخته، اگر حمله آفت شدید و بوته ها جوان باشند، گیاه ممکن است بکلی از بین برود. بیشـترین خسـارت آن در کلزا در اوج زمان گلدهی و غلاف بندی گیاه اسـت که مصادف با نسـل دوم آفت میباشد.
زیست شناسی
بید کلم آفتی چند نسلی بوده و در مناطق گرمسیري فاقد دیاپوز است و تا 12 نسل در سال را میتواند ایجا میکند. زمستان گذرانی این آفت به صورت شفیره روي گیاهان میزبان و یا پناهگاه هاي زمستانی و در مناطق گرمسیري بصورت حشرات کامل میباشد. حشرات کامل روزها زیر برگها مخفی و پس از غروب آفتاب مجدد شروع به فعالیت میکند. حشرات بالغ در این مواقع پروازهای کوتاه و سریع انجام میدهد. طول عمر هر حشره ماده بطور متوسط 12-۶ روز است و در این مدت حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ عدد تخم، در دستجات ۲ تا ۶ عددی یا انفرادی، در سطح زیرین برگها و کنار رگبرگها قرار میدهد. تخم‌ها پس از ۲ تا ۳ روز تفریخ شده، لاروهاي سنین اول پس از خروج از تخم سبز رنگ و حدود 2 میلیمترطول داشته و به سرعت برگها را سوراخ کرده از پارانشیم زیر اپیدرم تغذیه میکند و پس از مدتی ازکل سطح برگ تغذیه می نماید. لاروهاي این آفت با کمترین مزاحمت خود را جمع کرده و از روي برگ بوسیله تار ابریشمی آویزان میشوند. پس از تکمیل دوره لاروي در داخل پیله اي که در پشت برگها تنیده شده به شفیره (دوره شفیرگی 5-15 روز) تبدیل میشوند
ردیابی و کنترل بید کلم
نوع و نحوه تله گذاری:
بـرای این منظور تله های فرومونی جنسـی از جمله تله دلتا، تله بالی و تله قیفی در اوایـل فصـل رویـش بـرای پایـش جمعیـت حشـرات کامـل زمسـتان گـذران و 12-21 روز بعـد از مشـاهده جمعیـت لاروی بـر اسـاس شـرایط محیطـی و نـوع میزبـان، بـرای پایـش و ردیابی جمعیـت حشـرات کامـل در مزرعه نصـب میگردد. تله ها باید در بالاترین ارتفاع از گیاه روی قیم نصب گردد.
تعداد تله جهت ردیابی: 5 تله در هکتار
زمان بازدید: تله ها باید هر 7 تا 10 روز بازدید شوند.
زمان تعویض فرمون: کپسول فرومون هر 3-4 هفته یکبار تعویض شود.
شرایط نگهداری: در دمای زیر صفر در یخچال برای 2 سال نگهداری شود.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.