کاربرد فرمون‌های اختصاصی و تله‌های فرمونی در مدیریت پایدار کرم قوزه پنبه

معرفی آفت

کرم قوزه پنبه با نام علمی Helicoverpa armigera یکی از مهم‌ترین آفات کشاورزی در جهان است که به محصولات متعددی آسیب می‌رساند. این آفت متعلق به خانواده Noctuidae و راسته Lepidoptera است. کرم قوزه پنبه در بسیاری از نقاط جهان از جمله آسیا، آفریقا، اروپا، و استرالیا یافت می‌شود و به دلیل دامنه وسیع میزبان‌ها و قابلیت تولید مثل بالا، از آفات کلیدی در کشاورزی محسوب می‌شود.

میزبان‌ها

کرم قوزه پنبه یک آفت پلی‌فاژ (چندخوار) است که می‌تواند به بیش از ۲۰۰ گونه گیاهی حمله کند. از میزبان‌های مهم این آفت می‌توان به گیاهان ذیل اشاره کرد:

• پنبه (Gossypium spp.)

• ذرت (Zea mays)

• گوجه‌فرنگی (Solanum lycopersicum)

• بادمجان (Solanum melongena)

• لوبیا (Phaseolus spp.)

• نخود (Cicer arietinum)

این آفت همچنین می‌تواند به گیاهان زینتی و حتی برخی از گیاهان وحشی نیز حمله کند، که این امر مدیریت آن را دشوارتر می‌کند.

اهمیت اقتصادی

کرم قوزه پنبه یکی از مهم‌ترین آفات اقتصادی در کشاورزی است. خسارات مستقیم ناشی از تغذیه لاروهای این آفت بر روی محصولات مختلف، همراه با هزینه‌های مربوط به مدیریت و مبارزه با آن، باعث ایجاد زیان‌های اقتصادی قابل توجهی می‌شود. به‌طور خاص در ایران، این آفت به عنوان یکی از مهم‌ترین آفات پنبه شناخته می‌شود و می‌تواند خسارات زیادی به محصول وارد کند.

در سطح جهانی، کرم قوزه پنبه به دلیل تنوع میزبان‌ها، قابلیت سازگاری با شرایط محیطی مختلف و مقاومت نسبت به حشره‌کش‌ها، به یکی از چالش‌های اصلی در مدیریت آفات تبدیل شده است. در کشورهایی مانند هند، چین، و استرالیا، این آفت به طور ویژه‌ای اهمیت دارد و مدیریت آن نیازمند هزینه‌های زیادی است.

شکل شناسی یا مرفولوژی آفت کرم قوزه پنبه

کرم غوزه پنبه یک دوره زندگی کامل (تخم، لارو، شفیره، و بالغ) دارد.

• تخم: تخم‌های این آفت گرد و به رنگ زرد کم‌رنگ مایل به سبز هستند. دوره تکامل تخم‌ها به دما وابسته است و معمولاً در عرض چند روز تفریخ می‌شوند.

• لارو: لاروهای تازه تفریخ شده بسیار کوچک هستند و در مراحل مختلف رشد خود تغییر رنگ می‌دهند. این لاروها از برگ‌ها، میوه‌ها، و جوانه‌های گیاهان تغذیه می‌کنند و باعث خسارات عمده‌ای به محصولات کشاورزی می‌شوند.

• شفیره: در انتهای شكم دو عدد خار تيره باريك و نزديك بهم قرار دارد. لارو پس از پایان دوره تغذیه به‌صورت شفیره در می‌آید که این مرحله در خاک یا در بقایای گیاهی سپری می‌شود.

• بالغ: رنگ بالهاي جلوئي پروانه زرد خاكستر، زرد مايل به سبز يا مايل به پشت گلي است و روي هر بال يك لكه كوچك گرد به رنگ سياه و يك لكه لوبيائي تيره ديده مي شود. پروانه‌های بالغ در شب فعال هستند.

خسارت کرم غوزه پنبه

لاروهای کرم قوزه پنبه با تغذیه از قسمت‌های مختلف گیاه، از جمله برگ‌ها، گل‌ها، میوه‌ها و قوزه‌های پنبه، باعث کاهش شدید عملکرد و کیفیت محصول می‌شوند. این خسارات می‌تواند باعث کاهش عملکرد محصولات تا ۵۰٪ یا بیشتر شود. همچنین، حمله این آفت به میوه‌ها و غلاف‌ها باعث آسیب‌دیدگی و ایجاد نقاط ورودی برای سایر بیماری‌ها می‌شود که این امر می‌تواند زیان‌های ثانویه بیشتری را به دنبال داشته باشد.

خسارت لارو کرم قوزه پنبه

روش‌های مبارزه با کرم قوزه پنبه

مدیریت کرم قوزه پنبه نیازمند استفاده از روش‌های تلفیقی (IPM) است که شامل روش‌های زیر می‌باشد:

1. کنترل شیمیایی: استفاده از حشره‌کش‌ها یکی از روش‌های رایج در کنترل این آفت است. اما به دلیل ایجاد مقاومت نسبت به بسیاری از حشره‌کش‌ها، استفاده از این روش به تنهایی کافی نیست و باید با دیگر روش‌ها تلفیق شود. سموم حشره کشی نظیر تیودیوکارب، اسپینوساد، نیم آزال، پروفنفوس، ایندوکساکارب و غیره جهت کنترل کرم قوزه پنبه توصیه شده است.

2. کنترل بیولوژیک: استفاده از دشمنان طبیعی مانند پارازیتوئیدها، شکارچیان و میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا می‌تواند به کاهش جمعیت آفت کمک کند. یکی از روش‌های مؤثر، استفاده از باکتری Bacillus thuringiensis (Bt) است که علیه لاروهای کرم قوزه پنبه بسیار کارآمد است. همچنین استفاده از فرمون های جنسی کرم قوزه پنبه در تله های مخصوص تاثیر بسزایی در کاهش جمعیت آفت دارد.

3. مدیریت زراعی: روش‌های زراعی مانند تناوب کشت، کاشت گیاهان مقاوم، و استفاده از تاریخ‌های کاشت مناسب می‌تواند به کاهش جمعیت آفت کمک کند. همچنین، استفاده از گیاهان پوششی و کاهش استفاده از کودهای نیتروژنه نیز می‌تواند به مدیریت این آفت کمک کند.

4. کنترل مکانیکی: شامل جمع‌آوری و از بین بردن لاروها و تخم‌های آفت به صورت دستی یا استفاده از تله‌های نوری برای جذب و کنترل جمعیت پروانه‌های بالغ است.

5. مقاومت گیاهی: انتخاب و توسعه گونه‌های مقاوم به کرم قوزه پنبه یکی از روش‌های مهم در کاهش خسارات ناشی از این آفت است. این روش در ترکیب با سایر روش‌های کنترل می‌تواند نتایج بهتری به همراه داشته باشد.

کنترل بیولوژیک کرم قوزه پنبه

کنترل بیولوژیک یکی از مؤثرترین و پایدارترین روش‌ها برای مدیریت کرم قوزه پنبه (H. armigera) است. این روش به‌جای استفاده از مواد شیمیایی، از دشمنان طبیعی آفت مانند شکارچیان، پارازیتوئیدها، پاتوژن‌ها و سایر عوامل زنده برای کنترل جمعیت آفت استفاده می‌کند. در ادامه، جزئیات بیشتری در مورد روش‌های مختلف کنترل بیولوژیک این آفت بیان شده است:

1. 1. استفاده از پارازیتوئیدها: پارازیتوئیدها، حشرات کوچکی هستند که مراحل مختلف زندگی خود را در داخل یا بر روی بدن آفت میزبان می‌گذرانند و در نهایت باعث مرگ آن می‌شوند. تعدادی از پارازیتوئیدهای موثر در کنترل کرم قوزه پنبه عبارتند از:

      • زنبور Trichogramma spp.: این زنبور از تخم‌های کرم قوزه پنبه تغذیه می‌کند و مانع از تکامل لاروها می‌شود. Trichogramma یکی از رایج‌ترین پارازیتوئیدهای مورد استفاده در برنامه‌های کنترل بیولوژیک است و می‌توان آن را به‌صورت تجاری خریداری و در مزارع رهاسازی کرد.

      • زنبور Bracon hebetor این زنبورها به عنوان پارازیتوئید لاروهای کرم قوزه پنبه عمل می‌کنند. لاروهای پارازیت‌شده توسط این زنبورها ضعیف شده و در نهایت می‌میرند. این زنبورها به‌طور طبیعی در محیط حضور دارند، اما می‌توان با افزایش جمعیت آن‌ها در مزرعه به کنترل مؤثرتر آفت کمک کرد.

        

        زنبورهای پارازیتوئید بذاکون و تریکوگراما دشمنان طبیعی کرم هلیوتیس

   2. استفاده از شکارچیان: شکارچیان طبیعی کرم قوزه پنبه نیز می‌توانند به کاهش جمعیت آفت کمک کنند. برخی از شکارچیان مهم عبارتند از:

      • کفشدوزک‌ها (Coccinellidae) این حشرات، تخم‌ها و لاروهای کوچک کرم قوزه پنبه را شکار می‌کنند. کفشدوزک‌ها نقش مهمی در کاهش جمعیت اولیه آفت دارند.

      • بالتوری ها (Chrysopidae) این حشرات به‌ویژه لاروهای کرم قوزه پنبه را شکار می‌کنند و می‌توانند به‌صورت طبیعی یا به‌صورت تجاری برای کنترل آفت مورد استفاده قرار گیرند.

   3. استفاده از پاتوژن‌ها: پاتوژن‌ها یا عوامل بیماری‌زا، میکروارگانیسم‌هایی هستند که می‌توانند آفات را بیمار کرده و باعث مرگ آن‌ها شوند. برخی از پاتوژن‌های موثر در کنترل کرم قوزه پنبه عبارتند از:

      • باکتری Bacillus thuringiensis (Bt): این باکتری تولیدکننده سمومی است که لاروهای کرم قوزه پنبه را هدف قرار می‌دهد. Bt به‌صورت تجاری به عنوان یک آفت‌کش بیولوژیک در دسترس است و می‌تواند به‌طور مستقیم بر روی محصولات کشاورزی پاشیده شود. لاروها پس از مصرف این باکتری، دچار اختلال در دستگاه گوارش شده و در نهایت می‌میرند.

      • ویروس Helicoverpa armigera Nucleopolyhedrovirus (HaNPV): این ویروس به‌طور خاص برای کنترل کرم قوزه پنبه موثر است. ویروس‌ها وارد بدن لاروها شده و باعث مرگ آن‌ها می‌شوند. این ویروس‌ها به‌طور طبیعی در محیط وجود دارند، اما می‌توان آن‌ها را نیز به‌صورت تجاری تولید و استفاده کرد.

      • قارچ‌ها: قارچ‌هایی مانند Beauveria bassiana و Metarhizium anisopliae می‌توانند لاروها را آلوده کرده و باعث مرگ آن‌ها شوند. این قارچ‌ها به‌صورت تجاری تولید شده و به‌عنوان یک عامل کنترل بیولوژیک در برخی کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

   4. رهاسازی دشمنان طبیعی: در برنامه‌های کنترل بیولوژیک، یکی از روش‌های موثر، رهاسازی دشمنان طبیعی در محیط‌های کشاورزی است. این دشمنان طبیعی می‌توانند به‌صورت طبیعی در محیط وجود داشته باشند، اما برای افزایش اثرگذاری، می‌توان آن‌ها را به‌صورت تجاری خریداری کرده و در مزارع رهاسازی کرد. این روش به ویژه در مناطقی که دشمنان طبیعی به‌طور طبیعی کمتر حضور دارند یا جمعیت آفت بسیار زیاد است، موثر می‌باشد.
   5. استفاده از گیاهان همزیست و پوششی: کاشت گیاهان همزیست و پوششی که جذب‌کننده یا میزبان دشمنان طبیعی هستند، می‌تواند به ایجاد یک محیط پایدارتر برای کنترل بیولوژیک کمک کند. به عنوان مثال، کاشت گیاهانی که زنبورهای پارازیتوئید یا شکارچیان طبیعی را جذب می‌کنند، می‌تواند به کنترل طبیعی کرم قوزه پنبه کمک کند.
   6. تله‌های فرمونی : تله‌های فرمونی یکی از ابزارهای مؤثر و دوستدار محیط زیست برای کنترل آفات هستند که بر اساس استفاده از فرمون‌های جنسی ساخته می‌شوند. در مورد کرم قوزه پنبه ، فرمون‌های جنسی که توسط ماده‌های بالغ تولید می‌شوند، نرها را به خود جذب می‌کنند. تله‌های فرمونی از این خاصیت برای جذب و به دام انداختن نرهای آفت استفاده می‌کنند.این امر باعث کاهش جمعیت آفت در نسل‌های بعدی می‌شود، زیرا ماده‌ها پس از جذب نکردن نرها نمی‌توانند تخم‌گذاری کنند.

فرمون اختصاصی کرم قوزه پنبه

فرمون‌های جنسی در حشرات ترکیبات شیمیایی هستند که توسط جنس ماده تولید شده و برای جذب جنس نر از همان گونه به کار می‌روند. در کرم قوزه پنبه، فرمون جنسی اصلی که توسط ماده‌های بالغ تولید می‌شود، ترکیبی از چندین ماده شیمیایی است که در محیط پراکنده می‌شود و نرها را به سمت ماده‌ها جذب می‌کند.

ترکیبات اصلی فرمون جنسی کرم قوزه پنبه شامل:

• (Z)-11-Hexadecenal

• (Z)-9-Hexadecenal

این ترکیبات با نسبت‌های مختلف در فرمون جنسی ماده‌ها وجود دارند و برای جذب حداکثری نرها به کار می‌روند. فرمون‌های مصنوعی که برای استفاده در تله‌های فرمونی ساخته می‌شوند، از ترکیب‌های مشابه با فرمون‌های طبیعی تشکیل شده‌اند و به طور خاص برای گونه کرم قوزه پنبه طراحی شده‌اند

فرمون جنسی کرم قوزه پنبه تولیدی شرکت زیست بانی پایا

تله‌های فرمونی به اشکال و طراحی‌های مختلفی ساخته می‌شوند، اما به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. تله‌های دلتا: (Delta Traps) این نوع تله‌ها به شکل مثلثی یا دلتا طراحی شده‌اند و دارای صفحات چسبناک درون خود هستند. نرهای جذب شده به فرمون به این صفحات چسبیده و به دام می‌افتند.

   

   تله دلتا با کارت داخل تله تولیدی شرکت زیست بانی پایا

2. تله‌های مخروطی یا قیفی (Funnel Traps) این تله‌ها دارای یک محفظه یا قفس هستند که درون آن فرمون قرار می‌گیرد. نرها به داخل تله جذب شده و درون محفظه یا قفس به دام می‌افتند و قادر به خروج نیستند.

   

   تله قیفی جهت شکار انبوه تولیدی شرکت زیست بانی پایا

3. تله‌های چسبناک :(Sticky Traps) این تله‌ها دارای سطح چسبناک هستند که فرمون درون یا روی آن قرار می‌گیرد. نرها به فرمون جذب شده و به سطح چسبناک تله می‌چسبند.

   

   کارت های زرد شرکت زیست بانی پایا

کاربرد تله‌های فرمونی در مدیریت کرم قوزه پنبه

1. پایش و مانیتورینگ (Monitoring): یکی از مهم‌ترین کاربردهای تله‌های فرمونی، پایش و مانیتورینگ جمعیت آفت است. با نصب تله‌های فرمونی در مزارع، کشاورزان می‌توانند به‌طور منظم تعداد نرهای به دام افتاده را شمارش کرده و بر اساس این اطلاعات تصمیم‌گیری کنند که آیا نیاز به اقدامات کنترلی بیشتر وجود دارد یا خیر. این کار به جلوگیری از استفاده غیرضروری از حشره‌کش‌ها و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند.

2. شکار انبوه (Mass Trapping) : در برخی موارد، استفاده گسترده از تله‌های فرمونی به عنوان یک روش کنترلی مستقیم به کار می‌رود. با نصب تعداد زیادی تله فرمونی در مزرعه، می‌توان جمعیت نرهای آفت را به طور چشمگیری کاهش داد. این روش به‌ویژه در مزارعی که سطح آلودگی پایین است یا در ابتدای فصل رشد، زمانی که جمعیت آفت هنوز به اوج نرسیده، موثر است.

شکار انبوه کرم قوزه پنبه بوسیله فرمون جنسی کرم غوزه پنبه H. armigera در منطقه نورآباد

مزایای تله‌های فرمونی

• دقت و هدفمندی: تله‌های فرمونی به طور خاص برای گونه کرم قوزه پنبه طراحی شده‌اند و به سایر حشرات یا موجودات غیرهدف آسیب نمی‌رسانند.
• کاهش استفاده از حشره‌کش‌ها: با استفاده از تله‌های فرمونی، نیاز به استفاده از حشره‌کش‌های شیمیایی کاهش می‌یابد، که این امر به حفظ محیط زیست و کاهش آلودگی‌های شیمیایی کمک می‌کند.
• پایش دقیق: این تله‌ها امکان پایش دقیق جمعیت آفت را فراهم می‌کنند و به کشاورزان کمک می‌کنند تا زمان مناسب برای اقدامات کنترلی را تعیین کنند.

محدودیت‌ها و چالش‌ها

• تأثیر شرایط محیطی: کارایی تله‌های فرمونی ممکن است تحت تأثیر عوامل محیطی مانند باد، باران، و دما قرار گیرد.
• هزینه‌های اولیه: نصب و نگهداری تله‌های فرمونی نیاز به هزینه‌های اولیه دارد، اگرچه در درازمدت ممکن است هزینه‌های کمتری نسبت به استفاده از حشره‌کش‌های شیمیایی داشته باشد.
• نیاز به ترکیب با سایر روش‌های کنترل: در مواردی که جمعیت آفت بسیار بالا است، تله‌های فرمونی به تنهایی ممکن است کافی نباشند و نیاز به ترکیب با سایر روش‌های کنترل مانند کنترل بیولوژیک یا شیمیایی وجود دارد.

سخن پایانی

کرم قوزه پنبه (Helicoverpa armigera) یکی از مهم‌ترین آفات کشاورزی است که به دلیل تنوع زیاد میزبان‌ها و قابلیت تطبیق با شرایط مختلف محیطی، مدیریت آن بسیار چالش‌برانگیز است. با توجه به چالش‌های مرتبط با مقاومت آفت نسبت به حشره‌کش‌ها، کنترل بیولوژیک به‌عنوان یک استراتژی کلیدی در مدیریت تلفیقی آفات (IPM) اهمیت ویژه‌ای دارد .استفاده از روش‌های تلفیقی مدیریت آفات شامل کنترل شیمیایی، بیولوژیکی، زراعی و مکانیکی، همراه با توسعه گیاهان مقاوم، می‌تواند به کاهش خسارات ناشی از این آفت کمک کند. با توجه به اهمیت اقتصادی این آفت، بکارگیری استراتژی‌های مناسب و پایدار در مدیریت آن ضروری است.کنترل بیولوژیک کرم غوزه پنبه به‌عنوان یک روش پایدار و محیط‌زیستی در مدیریت این آفت مطرح است. استفاده از پارازیتوئیدها، شکارچیان، پاتوژن‌ها، و رهاسازی دشمنان طبیعی و فرومون جنسی کرم قوزه پنبه می‌تواند به کاهش جمعیت این آفت و کاهش نیاز به استفاده از حشره‌کش‌های شیمیایی کمک کند.

فرمون کرم قوزه پنبه از کجا بخریم؟

شرکت “زیست بانی پایا” یکی از پیشروهای تولید و عرضه فرمون‌های اختصاصی برای کنترل آفات کشاورزی در ایران است. این شرکت با هدف کاهش استفاده از سموم شیمیایی و حفاظت از محیط زیست فعالیت می‌کند و موفق به تولید انواع فرمون‌های جنسی برای کنترل آفات مختلف شده است. یکی از محصولات این شرکت، فرمون مخصوص کرم قوزه پنبه است که برای کشاورزان بسیار مؤثر است.

فرومون‌های جنسی تولیدی این شرکت به عنوان بخشی از استراتژی‌های کنترل بیولوژیک، باعث گمراهی پروانه‌های نر و جلوگیری از جفت‌گیری آن‌ها با پروانه‌های ماده می‌شوند. این روش باعث کاهش چشمگیر جمعیت آفت و در نتیجه کاهش خسارت به محصولات کشاورزی می‌شود. همچنین، استفاده از تله‌های فرمونی که توسط این شرکت عرضه می‌شود، می‌تواند به طور مؤثری در مدیریت و پایش جمعیت آفات مؤثر باشد.

شما می‌توانید این محصولات را مستقیماً از سایت “زیست بانی پایا” تهیه کنید. این سایت همچنین اطلاعات بیشتری در مورد محصولات و خدمات دیگر این شرکت ارائه می‌دهد. برای اطلاعات بیشتر و خرید، می‌توانید به سایت زیست بانی پایا مراجعه کنید.