توضیحات
اهمیت اقتصادی
کرم سیب، که با نام علمی به آن کرم میوه‌خوار سیب نیز اطلاق می‌شود، یکی از مهم‌ترین و مخرب‌ترین آفات باغات میوه در سطح جهان محسوب میگردد. این آفت علی‌رغم اجرای روش‌های گسترده کنترلی، هر ساله صدمات اقتصادی سنگینی به محصولات سردسیریوارد می‌کند. این حشره نه‌تنها به سیب، بلکه به درختان دیگری همچون به، گلابی، زردآلو، خرمالو، گردو، گوجه‌سبز، آلو، آلبالو، بادام و انار نیز هجوم برده و خسارات جدی وارد می‌سازد. در صورت عدم اجرای اقدامات کنترلی مؤثر، میزان خسارت وارده می‌تواند تا ۹۰ درصد محصول را تحت تأثیر قرار دهد.
مناطق جغرافیایی
در کلیه نواحی ایران که کشت میوه‌های مناطق معتدل و سردسیری مرسوم است، این آفت به عنوان یکی از عوامل زیان‌بار رایجحضور دارد. همچنین در بسیاری از کشورهای جهان نظیر چین، ژاپن، آلمان، بریتانیا و یونان این حشره در فهرست آفات قرنطینه‌ای قرار گرفته است. به‌طور کلی، کرم سیب تاکنون در شش قاره شامل اروپا، آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی و جنوبی، اقیانوسیه و استرالیاگسترش یافته است.
گیاهان میزبان:
اگرچه سیب و گلابی همچنان به عنوان گیاهان اصلی میزبان برای آفت کرم سیب شناخته میشوند، اما تحقیقات نشان داده است که این حشره می‌تواند از میوه‌هایی نظیر گردو، بِه، زردآلو، هلو، بادام، ذرت، و آلو ژاپنی نیز تغذیه کند. با این حال، حمله آفت به این محصولات غالباً در شرایطی مشاهده می‌شود که این گیاهان در نزدیکی یا مجاورت مستقیم با باغ‌های سیب قرار داشته باشند.هیچ‌گونه مدرک علمی یا شواهد مستندیوجود ندارد که نشان دهد آفت کرم سیب توانایی بقا یا استقرار پایدار در باغ‌های هلو، گیلاس یا بادام را داشته باشد. داده‌های تجربی حاکی از آن است که گیلاس به‌عنوان یک میزبان ضعیف و نامناسب برای این آفت در نظر گرفته می‌شود و ویژگی‌های میزبانی این میوه نسبت به سیب بسیار پایین‌تراست. علاوه بر این، حشرات ماده، در صورت وجود سیب در محیط، تمایلی به تخم‌ریزی بر روی میوه گیلاس نشان نمی‌دهند
شکل‌شناسی (مورفولوژی) کرم سیب
تخم
تخم‌ها به شکل بیضوی، مسطح و دیسک‌مانند با رنگ سفید، به طول حدود ۱.۳ میلی‌متر هستند. پوسته‌ی تخم دارای سطح مشبک بوده و به‌صورت انفرادی بر روی اندام‌های گیاه قرار می‌گیرد. با رشد جنین درون تخم، رنگ آن تغییر یافته و ابتدا هاله‌ای قرمزرنگ نمایان می‌شود و سپس نقطه‌ای قرمز رنگ که نشانگر تشکیل سر لارو است، ظاهر میگردد.
لارو
لاروها دارای رنگ صورتی کم‌رنگ مایل به سفید هستند. لاروهای تازه خارج‌شده از تخم تقریباً ۲ میلی‌متر طول دارند و لاروهای بالغبه حدود ۲ سانتی‌متر می‌رسند. تمایز جنسی در مرحله لاروی قابل شناسایی است.
شفیره
شفیره به رنگ قهوه‌ای مایل به تیره و به طول تقریبی یک سانتی‌متر است. بخش دوم تا هفتم شکم شفیره دارای دو ردیف خار پشتیاست که به شناسایی این گونه از سایر آفات مشابه کمک می‌کند.
حشره بالغ
پروانه بالغ کرم سیب با بال‌هایی به طول ۱۵ تا ۲۲ میلی‌متر مشخص می‌شود. بال‌های جلویی خاکستری‌رنگ بوده و در انتهای خود دارای لکه‌هایی مسی یا تیره هستند. این بال‌ها دارای نوارهای عرضی قهوه‌ای بوده و بال‌های زیرین روشن‌تر، با حاشیه‌ای از موهای بلند دیده میشوند. سطح زیرین بال‌های جلویی در نرها دارای لکه‌های مستطیلی سیاه رنگ است.
نحوه ایجاد خسارت توسط کرم سیب
ابتدا لاروهای نسل اول همزمان با رسیدن میوه به مرحله فندقی‌شدن، به آن حمله‌ور شده و سوراخی سطحی در زیر پوست ایجاد می‌کنند. پس از چند روز تغذیه، لارو به سمت هسته میوه نفوذ کرده و بخش‌های داخلی را مورد تغذیه قرار می‌دهد. دهانه‌ی ورودی لارو به رنگ قرمز و برجسته است و توسط فضولات دفعی لارو مسدود میگردد. درون میوه، بخش عمده‌ای از گوشت توسط لارو مصرف شدهو دالان‌هایی پر از فضولات قهوه‌ای رنگ ایجاد می‌شود. در برخی موارد، لارو پیش از کامل شدن چرخه‌ی رشد خود به میوه‌ای مجاور حمله می‌کند. در نتیجه، میوه‌های آسیب‌دیده دچار ریزش زودرس میشوند.
خسارت ناشی از نسل دوم لاروها بسیار بیشتر است، زیرا جمعیت آفت افزایش یافته و در صورت عدم استفاده از سموم شیمیایی مؤثر، کاهش شدید عملکرد محصول را در پی دارد. خسارت نسل‌های بعدی، به‌ویژه در اواخر تابستان و فصل پاییز، روی میوه‌هایی نظیر سیب، به و گلابی بسیار شدید و مخرب خواهد بود.
زیست شناسی
کرم سیب، زمستان را به‌صورت لاروهای سن آخر درون پیله‌هایی سفید و ضخیم از جنس ابریشم سپری می‌کند. این پیله‌ها در زیر پوست درخت، شکاف‌ها، کلوخه‌ها یا پناهگاه‌های طبیعی دیگر یافت میشوند. در دمای زیر منفی چهار درجه سانتی‌گراد، بخش قابل توجهی از لاروها از بین می‌روند.
در فصل بهار، همزمان با شکوفایی درختان، لاروها به مرحله شفیرگی وارد میشوند. پس از طی این مرحله، پروانه کامل ظاهر شده و پس از تغذیه از شهد گل‌ها، فرآیند جفت‌گیری و تخم‌گذاری آغاز میگردد. ماده‌ها تخم‌ها را به صورت انفرادی یا دسته‌جمعی دو تا سه‌تایی بر روی کاسبرگ، نهنج یا میوه‌ها قرار می‌دهند. در دمای مناسب (حداقل ۱۵ درجه سانتی‌گراد)، هر حشره ماده قادر است بین ۵۰ تا ۱۰۰ تخم بگذارد. پس از ۳ تا ۶ روز، لاروها از تخم خارج شده و ابتدا از برگ‌ها تغذیه کرده و سپس وارد میوه‌های جوان میشوند. این آفت بسته به منطقه، دارای ۲ تا ۴ نسل در سال است که بیشترین خسارت در نسل دوم و سوم مشاهده می‌شود.
ردیابی و کنترل کرم سیب
در حال حاضر، کاربرد فرمونهای جنسی سنتتیک به عنوان یکی از شیوه‌های نوین و مؤثر کنترل بیولوژیکی، مورد توجه محققان و متخصصان علوم کشاورزی قرار گرفته است. این تکنیک شامل سه استراتژی اصلی است:
پایش جمعیت آفت Monitoring ، شکار انبوه Mass trapping و اخلال در فرآیند جفت‌گیری Mating disruption.
نوع تله و نحوه تله گذاری:
استفاده از تله‌های چسبنده دلتا، تله بالی و تله قیفی یا تله فانل برای شناسایی و ردیابی حشرات بالغ آفت کرم سیب توصیه می‌شود. ارتفاع نصب تله‌ها باید در بخش میانی تاج‌پوش (کانوپی) درختان انجام گیرد. در باغ‌های سنتی یا غیر مدرن، ارتفاع پیشنهادی حدودا1.5 تا 2 متر از سطح زمین است. نصب تله‌ها باید به گونه‌ای باشد که دهانه‌ی تله در مسیر جریان باد قرار گیرد و از وجود شاخه‌ها و برگ‌های مزاحم در اطراف آن اجتناب شود.
حداقل فاصله‌ی بین تله‌ها باید 100 متر و همچنین حداقل فاصله از لبه یا حاشیه باغ حدود 50 متر رعایت گردد. زمان مناسب برای زمان نصب تله ها مصادف با باز شدن اولين گلهای سيب و یا اولين شکوفه هایی است که در باغات سيب باز می شود. زمانی که فرمون ها تعویض میشوند حتما فرمونهای کهنه در یک پلاستيک جداگانه انداخته و از باغ خارج شوند. از انداختن کپسول های فرمون قبلی در سطح باغ خودداری شود.
تعداد تله جهت ردیابی:
- 1-3 تله فرمونی در هر منطقه پیش آگاهی توصیه میگردد. جهت شکار انبوه به میزان جمعیت و شرایط محیطی توجه گردد.
زمان بازدید:
- هر 7-10 روز بازدید انجام شود و میزان شکار شمارش شود.
زمان تعویض فرمون:
- هر 4-6 هفته یکبار انجام گردد.
شرایط نگهداری:
- در دمای زیر صفر در یخچال برای مدت 2 سال نگهداری شود.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.