فرمون کرم خاردار پنبه (Earias insulana): اولین قدم برای مبارزه با آفات و تضمین محصول

کرم خاردار پنبه، با نام علمی Earias insulana، یکی از آفات مهم و مخرب در گیاهان پنبه است که در بسیاری از مناطق کشت پنبه در سراسر جهان یافت می‌شود. این آفت علاوه بر پنبه، می‌تواند به سایر محصولات زراعی مانند ذرت، لوبیا و کنجد نیز حمله کند. این آفت به خصوص در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری شیوع دارد و می‌تواند به شدت به محصولات زراعی خسارت وارد کند. مدیریت و کنترل این آفت برای کاهش خسارت‌های اقتصادی و حفظ عملکرد محصولات کشاورزی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.مدیریت و کنترل این آفت به دلیل خسارات اقتصادی جدی که به محصولات کشاورزی وارد می‌کند، اهمیت فراوانی دارد. کرم خاردار پنبه یک پروانه کوچک از خانواده Noctuidae است. این پروانه دارای ویژگی‌های ظاهری مشخصی است که آن را از سایر گونه‌های آفات متمایز می‌کند:

کرم خاردار پنبه، یکی از گونه‌های مهم آفات گیاهی، ویژگی‌های مرفولوژیکی زیر را داراست:

1. تخم‌ها:
   • شکل و رنگ: تخم‌های کرم خاردار پنبه به صورت گرد و تخت هستند. آنها در ابتدا سفید رنگ بوده و به تدریج به رنگ آبی کم‌رنگ تغییر می‌کنند. در قسمت سطحی دارای 30عدد شیار است.
   • اندازه: قطر هر تخم حدود 0.5 میلی‌متر است.
   • موقعیت تخم‌گذاری: تخم‌ها به صورت تکی یا در گروه‌های کوچک روی برگ‌ها، ساقه‌ها و میوه‌های گیاه میزبان قرار داده می‌شوند.
2. لارو:
   • شکل و رنگ: لاروهای جوان به رنگ سبز روشن هستند و با رشد خود نوارهای طولی قهوه‌ای یا سیاه‌رنگی در دو طرف بدنشان تشکیل می‌شود. بدن آنها پوشیده از موهای کوتاه و خاردار است.
   • ویژگی‌های خاص: لاروها معمولاً از برگ‌ها، ساقه‌ها و میوه‌های جوان تغذیه می‌کنند و باعث خسارت‌های قابل توجهی به گیاه میزبان می‌شوند.
3. شفیره:
   • شکل و رنگ: شفیره‌ها به رنگ قهوه‌ای هستند و درون پیله‌ای قایق مانند به رنگ سفید چرک یا قهوه ای قرار دارند. این پیله‌ها ممکن است در قسمت های مختلف گیاهی دیده شوند.
   • اندازه: طول شفیره‌ها حدود 10-12 میلی‌متر است.
   • مرحله شفیرگی: شفیره‌ها به مدت 10-15 روز در این مرحله باقی می‌مانند تا به پروانه بالغ تبدیل شوند.
4. پروانه بالغ:
   • شکل و رنگ: پروانه‌های بالغ Earias insulana دارای بال‌های جلویی به رنگ سبز روشن با نوارهای سفید و قهوه‌ای و بالها درموقع استراحت دارای علامت Wشکل هستند. بال‌های عقبی سفید تا زرد روشن با حاشیه قهوه‌ای مایل به سیاه است.
   • اندازه: حشره کوچک این پروانه حدود 10-12 میلی‌متر است.

ویژگی‌های خاص: پروانه‌های ماده معمولاً در شب فعالیت می‌کنند و تخم‌های خود را روی گیاه میزبان قرار می‌دهند.

سیکل زندگی

سیکل زندگی کرم خاردار پنبه به عوامل متعددی از جمله دما، رطوبت و دسترسی به منابع غذایی بستگی دارد. این آفت زمستان را بصورت مراحل مختلف زیستی (در مناطق گرم) و بصورت شفیره (در مناطق سرد) سپری میکند. در شرایط مساعد، این پروانه می‌تواند چندین نسل در سال تولید کند.

1. تخم‌گذاری: پروانه‌های ماده پس از جفت‌گیری تخم‌های (400-500عدد) خود را بصورت تکی روی قوزه یا نزدیک آن قرار می‌دهند. این تخم‌ها پس از چند روز (بسته به دما) به لارو تبدیل می‌شوند.
2. مرحله لاروی: لاروها بلافاصله پس از خروج از تخم شروع به تغذیه از جوانه هاي انتهایی و غنچه ها میزبان می‌کنند. سپس از جوانه مرکزي و در صورت وجود قوزه ها وارد آنها شده و از الیاف نارس و دانه های پنبه تغذیه میکند. این مرحله مهم‌ترین و خسارت‌زاترین مرحله زندگی کرم خاردار است. لاروها به مدت چند هفته از بافت‌های نرم گیاه تغذیه می‌کنند و با رشد خود چندین بار پوست‌اندازی می‌کنند.
3. شفیره‌سازی: پس از تکمیل رشد لاروی، لاروها به مرحله شفیرگی وارد می‌شوند. در این مرحله، لاروها پیله‌ای را در قسمتهای مختلف گیاه میزبان تشکیل و به شفیره تبدیل می‌شوند.
4. پروانه بالغ: پروانه‌های بالغ پس از خروج از شفیره به جستجوی همسر می‌پردازند و چرخه زندگی دوباره آغاز می‌شود.

این آفت در شرایط آب و هوایی خوزستان 4- 5نسل در سال ، ولی در آب و هوای جیرفت 7-8نسل در سال می تواند روي پنبه داشته باشد.

خسارت کرم خاردار پنبه

کرم خاردار پنبه می‌تواند خسارات قابل توجهی به محصولات کشاورزی وارد کند. این خسارت‌ها عمدتاً به دلیل تغذیه لاروها از بخش‌های مختلف گیاه مانند ساقه‌ها، برگ‌ها و میوه‌هاست.

1. تغذیه از جوانه های انتهایی : لاروها قبل از تشکیل قوزه ها، از جوانه انتهایی تغذیه کرده و موجب پژمردگی انتهایی بوته ها و خشک شدن آنها می شوند. این تغذیه می‌تواند باعث تضعیف گیاه و کاهش رشد آن شود. در موارد شدید، ممکن است گیاه به طور کامل از بین برود.
2. خسارت به گل یا قوزه پنبه: لاروهای کرم خاردار به گل و غوزه گیاه پنبه نیز حمله می‌کنند. در صورت حمله به گل و قوزه ریزش کرده و قوزه های رسیده یا اصلاً باز نشده و یا اگر باز شوند قسمتی از قوزه باز میشود. این حملات منجر به کاهش کیفیت و کمیت محصول نهایی می‌شود. علاوه بر این، قوزه های آسیب‌دیده ممکن است مورد حمله عوامل بیماری‌زا قرار گیرند.
3. تأثیرات اقتصادی: خسارت‌های ناشی از کرم خاردار پنبه می‌تواند به کاهش چشمگیر در عملکرد محصول و در نتیجه کاهش درآمد کشاورزان منجر شود. همچنین، هزینه‌های اضافی برای کنترل و مدیریت این آفت نیز به بار می‌آید.

روش‌های کنترل کرم خاردار پنبه

کنترل کرم خاردار پنبه به منظور کاهش خسارت‌ و حفظ عملکرد محصول، به کارگیری استراتژی‌های مدیریت تلفیقی (IPM) است. این استراتژی‌ها شامل استفاده از روش‌های زراعی، شیمیایی، بیولوژیکی و مکانیکی است.

1. روش‌های زراعی: تغییرات در روش‌های کشت می‌تواند به کاهش جمعیت کرم خاردار پنبه کمک کند. به عنوان مثال، کشت متناوب گیاهان غیرمیزبان، شخم‌زنی عمیق برای از بین بردن شفیره‌های زمستانگذران، یخ آب زمستانه و برداشت زودهنگام می‌تواند مؤثر باشد.
2. کنترل شیمیایی: استفاده از حشره‌کش‌ها یکی از روش‌های رایج کنترل این آفت است. با این حال، باید به مقاومت آفت نسبت به برخی از سموم شیمیایی توجه داشت. استفاده مکرر و بی‌رویه از حشره‌کش‌ها می‌تواند منجر به بروز مقاومت در جمعیت‌های آفت شود. بنابراین، استفاده از ترکیبات شیمیایی باید به صورت متناوب و با توجه به چرخه زندگی آفت انجام شود. سموم توصیه شده برای کنترل کرم خاردار پنبه میتوان به حشره کش فیپرونیل و حشره کش امامکتین بنزوات اشاره کرد.
3. کنترل بیولوژیکی :استفاده از تله های فرومونی و دشمنان طبیعی مانند پارازیتوئیدها و شکارگران می‌تواند در کاهش جمعیت کرم خاردار پنبه مؤثر باشد. از جمله این دشمنان طبیعی می‌توان به زنبورهای پارازیتوئید از جنس Trichogramma و شکارگرانی مانند سن‌های شکارگر اشاره کرد. تخم های زنبور تریکوگراما به میزان 100کارت  در هر هکتار استفاده شده و 2تا 3بار در هفته اول رهاسازی انجام شود.

استفاده از حشره کش هاي بیولوژیکی بی تی  Bacillus thuringiensis subsp. Kurstaki (Btk) با سایر روشهای بیولوژیک شامل تله های فرمونی، زنبور هاي پارازیتوئید مانند زنبور تریکوگراما و زنبور براکون و یا به تنهایی و در برنامه مدیریت تلفیقی آفات براي کنترل لاروهاي سنین پایین توصیه می شود.

1. کنترل مکانیکی: روش‌های مکانیکی مانند جمع‌آوری دستی لاروها و تخم‌ها از روی گیاهان، نصب تله‌های نوری برای جذب پروانه‌های بالغ و برای کاهش جمعیت پروانه‌های نر از دیگر روش‌های مؤثر کنترل این آفت است.

کنترل کرم خاردار پنبه با تله‌های فرمونی

یکی از روش‌های مدرن و مؤثر در کنترل آفت کرم خاردار پنبه، استفاده از تله‌های فرمونی است. این روش بر پایه استفاده از فرمون‌های جنسی برای جذب پروانه‌های نر و کاهش جمعیت آنها در محیط زیست گیاهان انجام می‌شود.

1- مکانیسم عمل:  تله‌های فرمونی حاوی فرمون‌های جنسی مصنوعی هستند که مشابه فرمون‌های طبیعی تولید شده توسط غدد برون ریز پروانه‌های ماده می‌باشند. پروانه‌های نر با بوی این فرمون‌ها به سوی تله‌ها جذب شده و در آنها گرفتار می‌شوند. این امر باعث کاهش تعداد پروانه‌های نر و در نتیجه کاهش جفت‌گیری و تولید مثل آفت می‌شود.

2- انواع تله‌های فرمونی: تله‌های فرمونی به شکل‌ها و انواع مختلفی وجود دارند که بر اساس نوع ساختار و مکانیزم عملکرد متفاوت هستند. تله‌های دلتا، تله‌های قیفی و تله‌های چسبنده از جمله انواع رایج تله‌های فرمونی هستند.

3- کاربرد در مدیریت آفت: تله‌های فرمونی به دو صورت مورد استفاده قرار می‌گیرند:

• پایش جمعیت:  با نصب تعداد محدودی از تله‌های فرمونی در مزارع، می‌توان جمعیت پروانه‌های نر را در دوره‌های مختلف رشد گیاه رصد کرد و بر اساس آن تصمیمات مدیریتی مانند زمان‌بندی سم‌پاشی را اتخاذ کرد.
• کاهش جمعیت: در این روش، تعداد زیادی از تله‌های فرمونی در مزرعه نصب می‌شود تا جمعیت پروانه‌های نر به حداقل برسد و به طور مؤثری مانع از جفت‌گیری و تولید مثل آنها شود.

4- نحوه تله گذاری:  

• آماده‌سازی تله‌ها:

• • فرمون را داخل سبد فرمون تله قرار دهید.
  • اطمینان حاصل کنید که فرمون به درستی در تله قرار گرفته و به اندازه کافی فضا برای ورود پروانه‌ها وجود دارد.

• مکان‌یابی تله‌ها:

• • تله‌ها باید در نقاط استراتژیک و دور از باد شدید قرار داده شوند. انتخاب جایی که جمعیت آفات بیشتر است، می‌تواند مؤثرتر باشد.
  • تله‌ها باید در ارتفاع مناسبی قرار گیرند، معمولاً در بالای سطح گیاه میزبان قرار گیرد.

• تعداد و فاصله تله‌ها:

• • تعداد تله‌ها بستگی به وسعت مزرعه دارد. به طور معمول، 1 تا 2 تله در هر هکتار برای پایش یا ردیابی کافی است، اما در مواردی که جمعیت آفت بیشتر است، ممکن است نیاز به تله‌های بیشتری باشد.
  • تله‌ها باید با فاصله‌ی مناسب از یکدیگر قرار گیرند، معمولاً 50 تا 100 متر فاصله بین تله‌ها توصیه می‌شود.

• بازدید و نگهداری تله‌ها:

• • تله‌ها باید به طور مرتب (حداقل هفته‌ای یک‌بار) بررسی شوند تا از عملکرد صحیح آن‌ها مطمئن شوید.
  • فرمون‌ها باید هر 4 تا 6 هفته تعویض شوند، چون اثر آن‌ها به مرور زمان کاهش می‌یابد.
  • پروانه‌های به دام افتاده باید شمارش و ثبت شوند تا بتوان تغییرات جمعیتی آفت را در طول زمان ارزیابی کرد.

5- مزایا و محدودیت‌ها: استفاده از تله‌های فرمونی دارای مزایای متعددی است که از جمله آنها می‌توان به کاهش نیاز به استفاده از حشره‌کش‌ها، کاهش خطرات زیست‌محیطی و هدفمند بودن کنترل اشاره کرد. با این حال، محدودیت‌هایی نیز وجود دارد از جمله اینکه تله‌های فرمونی به تنهایی ممکن است نتوانند آفت را به طور کامل کنترل کنند و نیاز به ترکیب با سایر روش‌های مدیریت آفت وجود دارد.

نتیجه‌گیری

کرم خاردار پنبه (Earias insulana) یکی از آفات مهم و مخرب در گیاهان پنبه و سایر محصولات کشاورزی است که می‌تواند خسارت‌های قابل توجهی به عملکرد محصول وارد کند. به منظور کنترل و مدیریت این آفت، استفاده از روش‌های مدیریت تلفیقی (IPM) که شامل روش‌های زراعی، شیمیایی، بیولوژیکی و مکانیکی می‌شود، ضروری است. تله‌های فرمونی به عنوان یکی از روش‌های مدرن و مؤثر در کاهش جمعیت این آفت، نقش مهمی در کاهش خسارت‌های ناشی از آن ایفا می‌کنند. با ترکیب این روش‌ها و بهره‌گیری از دانش بومی و علمی، می‌توان به مدیریت پایدار و مؤثر آفت کرم خاردار پنبه دست یافت.

فرمون کرم خاردار پنبه از کجا بخریم؟

شرکت زیست بانی پایا با ارائه فرمون‌های تخصصی برای کنترل آفات، از جمله فرمون کرم خاردار پنبه، یکی از انتخاب‌های برتر برای کشاورزان و باغداران است. این فرمون‌ها که با دقت و کیفیت بالا تولید شده‌اند، به طور مؤثری حشرات نر را جذب کرده و از تکثیر این آفت مخرب جلوگیری می‌کنند. خرید فرمون کرم خاردار پنبه از شرکت زیست بانی پایا، به کشاورزان کمک می‌کند تا با روشی زیست‌محیطی و کم‌خطر، محصولات خود را از آسیب‌های ناشی از این آفت محافظت کنند. علاوه بر فرمون‌ها، شرکت زیست بانی پایا تله‌های مرتبط با این آفت مانند تله دلتا و تله قیفی را نیز ارائه می‌دهد تا کشاورزان بتوانند به بهترین نحو ممکن از این ابزارها برای کنترل مؤثر آفات بهره‌مند شوند.