راهکار مؤثر برای پیشگیری و مدیریت شیوع آفات و بیماری‌ها در گلخانه‌ها

شیوع آفات و بیماری‌ها در گلخانه می‌تواند مشکل بزرگی باشد و اگر به درستی به آن رسیدگی نشود، از کنترل خارج شود. با توجه به اینکه این موضوع در میان جامعه گلخانه‌داران بسیار رایج است، این مقاله را برای شناسایی و مدیریت 6 آفت رایج گلخانه‌ای تهیه کرده‌ایم. اما پیش از ورود به بحث مدیریت آفات، بیایید به چند نکته توجه کنیم که می‌توانند از شیوع آفات در گلخانه شما جلوگیری کنند.

چگونه شیوع آفات و بیماری‌ها آغاز می‌شود و چگونه می‌توان از آن جلوگیری کرد؟

شیوع آفات و بیماری‌ها در گلخانه معمولاً به سه عامل اصلی نیاز دارد: یک گیاه میزبان، حضور آفت یا بیماری، و شرایط محیطی مناسب برای تکثیر آن. یک برنامه مدیریت آفات مؤثر در گلخانه باید به‌طور همزمان به هر سه عامل توجه کند.

رسیدگی به گیاهان میزبان

برای مقابله با چالش‌های آفات، به دنبال واریته‌های گیاهی باشید که در برابر آفات گذشته مقاوم هستند. با کشت محصولات و واریته‌های مختلف آزمایش کنید تا ببینید کدام یک عملکرد بهتری دارند و سوابق دقیقی نگه دارید تا از هر فصل رشد درس بگیرید و بتوانید شیوع آفات یا بیماری‌ها را پیش‌بینی کنید.

پیشگیری از آفات با طراحی هوشمند گلخانه

برای جلوگیری از حضور آفات، از همان مرحله طراحی گلخانه به اصول زیست‌امنیتی توجه کنید. به نصب توری‌های حشره‌گیر روی تمامی دریچه‌های ورود هوا فکر کنید تا از ورود آفات به گلخانه جلوگیری شود. در برخی گلخانه‌ها، به‌ویژه در کاربردهای تجاری، از قفل‌های هوایی یا پیش‌ورودی‌ها در محل ورودی اصلی استفاده می‌شود که امکان ورود تمیز را فراهم می‌کند.

همچنین در تمامی گلخانه‌ها، پایش منظم آفات، یک بخش حیاتی از مدیریت آفات است. استفاده از کارت‌های چسبناک زرد (یا سایر رنگ‌ها) که به‌طور استراتژیک در اطراف گلخانه قرار داده شوند، آفات را به دام انداخته و نمونه‌ای از جمعیت آفات موجود در گلخانه ارائه می‌دهند.

شناسایی زودهنگام آفات و مدیریت آن‌ها

شناسایی حضور آفات در سریع‌ترین زمان ممکن به شما این امکان را می‌دهد که مسئله را با روش‌های کمتر تهاجمی (مانند معرفی حشرات مفید، تغییر روش‌های کشت یا رشد، حذف برخی گیاهان، یا تنظیم شرایط اقلیمی گلخانه) برطرف کنید، پیش از آنکه به یک شیوع واقعی تبدیل شود که ممکن است نیاز به استفاده از سموم یا حذف کل محصول داشته باشد.

کنترل آفات با کنترل اقلیم

اقلیم گلخانه می‌تواند نقش مهمی در گسترش آفات یا بیماری‌ها داشته باشد. یک گلخانه‌ای که بیش از حد گرم یا سرد، مرطوب یا خشک است، می‌تواند باعث استرس در گیاهان شود و آن‌ها را در برابر شیوع آفات آسیب‌پذیر کند. برای مثال، تقریباً در همه گلخانه‌ها مقداری هاگ‌های سفیدک پودری وجود دارد، اما شرایط محیطی خاص (مانند رطوبت نسبی بالا و جریان هوای کم) می‌توانند باعث کلونیزه شدن موفقیت‌آمیز هاگ‌ها روی برگ‌های گیاه شوند.

پرسش‌های کلیدی در مواجهه با شیوع آفات در گلخانه 

هنگامی که یک شیوع آفت را مشاهده می‌کنید، مهم است که موارد زیر را بررسی کنید:

• آفات از کجا آمده‌اند؟
• کدام گیاهان تحت تأثیر قرار گرفته‌اند؟
• سن آن گیاهان چقدر است (آیا شیوع در گیاهان جوان است یا در گیاهان بالغ)؟
• آیا اقلیم گلخانه شما در یک محدوده سالم قرار دارد، یا یک یا چند عامل باعث استرس گیاهان یا ایجاد شرایط مناسب برای حضور آفات شده‌اند؟

اکنون که روش‌های پیشگیری از شیوع آفات و بیماری‌ها در گلخانه را بررسی کردیم، بیایید روش‌های شناسایی و مدیریت آن‌ها در صورت بروز یک شیوع را مورد بحث قرار دهیم.

مهمترین آفات رایج گلخانه ای کدامند؟

شته‌ها (Aphids)

شناسایی شته ها:

• شته‌ها حشرات کوچک، نرم‌بدن و مکنده شیره گیاهی هستند که از شیره برگ‌های گیاهان تغذیه می‌کنند. این حشرات به سرعت تکثیر می‌شوند، نیاز به جفت‌گیری ندارند و به‌طور مستقیم شته‌های زنده به دنیا می‌آورند؛ بنابراین، کنترل سریع آن‌ها ضروری است.
• شته‌ها انواع مختلفی دارند و ممکن است در رنگ‌های متفاوت دیده شوند. شته‌هایی که معمولاً در گلخانه‌ها دیده می‌شوند، در مرحله‌ای از زندگی هستند که می‌خزند (پرواز نمی‌کنند)، بنابراین معمولاً روی کارت‌های چسبناک دیده نمی‌شوند.
• آن‌ها اغلب در زیر برگ‌های گیاهان یافت می‌شوند، هرچند به این محل محدود نیستند. همچنین ممکن است پوست‌های ریخته‌شده شته‌ها را روی برگ‌ها مشاهده کنید.
• ممکن است مورچه‌ها را نیز مشاهده کنید. مورچه‌ها، شته‌ها را “پرورش” می‌دهند تا از عسلک تولیدی آن‌ها تغذیه کنند. بنابراین، دیدن مورچه‌ها نشان‌دهنده احتمال حضور شته‌ها است.

مدیریت شته ها در گلخانه:

1. استفاده از آب:
   • در مقیاس کوچک، می‌توانید با استفاده از یک جریان قوی آب، شته‌ها را از برگ‌های گیاهان بشویید. این کار، اگر به طور مداوم (هر روز یا یک روز در میان تا زمانی که شته‌ها دیگر بازنگردند) انجام شود، چرخه زندگی آن‌ها را مختل کرده و آن‌ها را از گیاهان جدا می‌کند.
2. صابون حشره‌کش (Safer Soap):
   • می‌توانید صابون حشره‌کش را روی گیاهان اسپری کنید تا شته‌ها را به‌طور مستقیم از بین ببرید. اسپری کردن صابون حشره‌کش پس از استفاده از تکنیک شستشو با آب می‌تواند بسیار مؤثر باشد. صابون حشره‌کش کمترین تأثیر را بر حشرات مفید دارد.
3. حشرات مفید:
   • کفشدوزک‌ها یا بال‌توری‌ها می‌توانند به‌طور مؤثر شته‌ها را کنترل کنند، به شرطی که به صورت پیشگیرانه استفاده شوند، نه زمانی که جمعیت شته‌ها از کنترل خارج شده است.
4. حذف گیاهان آلوده:
   • در موارد شیوع شدید، ممکن است لازم باشد گیاهان آلوده را به طور کامل حذف کرده و از گلخانه خارج کنید تا جمعیت شته‌ها کاهش یابد.
5. روغن‌های باغبانی (مانند روغن نیم یا آزادیراختین):
   • این گزینه زمانی استفاده می‌شود که سایر روش‌های مدیریت مؤثر نبوده‌اند. استفاده از سموم گیاهی و یا سموم زیستی مانند Bt و سم نیم آزال توصیه شده است.

توجه:
در استفاده از روغن‌های باغبانی، صابون‌های حشره‌کش یا سایر اسپری‌های زیست‌حشره‌کش، بسیار مهم است که تمام دستورالعمل‌های درج‌شده روی برچسب را به دقت دنبال کنید تا ایمن و مسئولانه عمل کنید.

پشه قارچی (Fungus Gnats)

شناسایی پشه قارچی:

• پشه‌های قارچی حشرات کوچک بالدار و دارای پاهای بلند هستند که معمولاً از جلبک‌ها و مواد آلی موجود در محیط خاک تغذیه می‌کنند.
• این حشرات به‌طور مستقیم خسارت زیادی به محصولات وارد نمی‌کنند، اما می‌توانند در گلخانه مزاحمت ایجاد کرده و بیماری‌های خاکزاد (مانند پیتیوم) را که ممکن است محصولات شما را تحت تأثیر قرار دهند، منتقل کنند.
• پشه‌های قارچی را می‌توانید روی کارت‌های چسبناک و در حال پرواز در نزدیکی پایه گیاهان یا مناطق مرطوب گلخانه مشاهده کنید. همچنین ممکن است لاروهای سفید پشه‌های قارچی را در محیط خاک ببینید.

مدیریت پشه قارچ در گلخانه:

1. مدیریت رطوبت:
   • پشه‌های قارچی به مناطق مرطوب در گلخانه جذب می‌شوند. بنابراین، از جمع شدن آب اضافی روی زمین یا سایر مناطق جلوگیری کنید. خاک‌های گلدانی اضافی را که ممکن است مرطوب شوند و رطوبت نگه دارند، از روی زمین، نیمکت‌ها یا میزها بردارید.
2. مدیریت آبیاری:
   • گیاهان خود را بیش از حد آبیاری نکنید و اجازه دهید خاک قبل از آبیاری بعدی، به سطح مناسبی از خشکی برسد.
   • استفاده از آبیاری قطره‌ای برای کشت‌های دائمی (به جای آبیاری از بالا) بسیار مؤثر است؛ زیرا علاوه بر صرفه‌جویی در منابع آبی، از تجمع آب اضافی و رطوبت در سراسر گلخانه جلوگیری می‌کند.
3. حذف جلبک‌ها:
   • تا حد امکان جلبک‌ها را از طریق تکنیک‌های آبیاری مناسب و ضدعفونی کردن گلدان‌ها یا تجهیزات کشت بین دوره‌های کاشت حذف کنید.
4. نماتدهای مفید:
   • می‌توان از نماتدهای مفید به صورت آبیاری خاک یا غوطه‌ور کردن قلمه‌ها و نهال‌ها به عنوان یک اقدام پیشگیرانه استفاده کرد.

مدیریت مناسب رطوبت و بهداشت محیط کشت می‌تواند به‌طور قابل توجهی جمعیت پشه‌های قارچی را کاهش دهد و از شیوع آن‌ها جلوگیری کند.

سفیدبالک‌ها (Whiteflies)

شناسایی سفیدبالک‌ها:

• سفیدبالک‌ها از آفات بسیار رایج در گلخانه‌ها هستند. این حشرات از نظر اندازه مشابه شته‌ها هستند اما بال‌دار و سفیدرنگ هستند و هنگام مزاحمت به پرواز در می‌آیند.
• آن‌ها از شیره گیاهان تغذیه می‌کنند و مانند شته‌ها در برخی مراحل چرخه زندگی خود “عسلک” تولید می‌کنند.
• سفیدبالک‌ها را می‌توانید روی کارت‌های چسبناک و روی یا اطراف گیاهان ببینید. این آفت می‌تواند به برگ‌ها و میوه‌ها آسیب برساند و باعث توقف رشد گیاه شود.

مدیریت سفیدبالک ها در گلخانه:

1. پیشگیری:
   • استفاده از توری‌های حشره‌گیر می‌تواند از ورود سفیدبالک‌ها به گلخانه جلوگیری کند.
   • تمیز نگه‌داشتن گلخانه از بقایای اضافی، مواد گیاهی و علف‌های هرز می‌تواند از حضور میزبان‌های سفیدبالک بکاهد.
2. استفاده از آب:
   • مشابه شته‌ها، می‌توانید با استفاده از یک جریان قوی آب، سفیدبالک‌ها را از گیاهان جدا کنید.
3. صابون حشره‌کش
   • اسپری صابون حشره‌کش روی گیاهان می‌تواند سفیدبالک‌ها را به‌طور مستقیم از بین ببرد. این روش پس از شستن سفیدبالک‌ها با آب بسیار مؤثر است. صابون حشره‌کش تأثیر کمی بر حشرات مفید دارد.
4. کارت‌های چسبنده زرد:
   • این کارت‌ها برای شناسایی و پایش سفیدبالک‌ها مناسب هستند و در گلخانه‌های کوچک می‌توانند جمعیت محدودی از سفیدبالک‌ها را نیز به دام بیندازند.
5. استفاده از جاروبرقی:
   • با تکان دادن گیاهان سفیدبالک‌ها را به پرواز درآورده و سپس با استفاده از جاروبرقی (مانند جاروبرقی صنعتی) آن‌ها را جمع‌آوری کنید.
6. کنترل مورچه‌ها:
   • مشابه شته‌ها، مورچه‌ها از سفیدبالک‌ها محافظت کرده و آن‌ها را تشویق به تولید عسلک می‌کنند. کاهش جمعیت مورچه‌ها می‌تواند به کنترل سفیدبالک‌ها کمک کند.
7. حشرات مفید:
   • گونه‌های مختلفی از زنبورهای انگلی وجود دارند که سفیدبالک‌ها را انگلی می‌کنند. این زنبورها را می‌توان به‌عنوان روشی پیشگیرانه یا برای اقدام زودهنگام به کار برد. (قبل از رهاسازی زنبورها، کارت‌های چسبناک خود را حذف کنید تا از به دام افتادن زنبورهای مفید جلوگیری شود).
   • به عنوان یک قانون کلی، بسیاری از پرورش‌دهندگان توصیه می‌کنند زمانی که روی کارت‌های چسبناک به ازای هر کارت حدود ۵ سفیدبالک مشاهده شد، حشرات مفید را معرفی کنید.

کاربرد فرمون ها و تله های فرمونی:

فرومون‌ها در کنترل سفیدبالک‌ها به عنوان یک روش بیولوژیک و غیرسمی برای مدیریت این آفت استفاده می‌شوند. در این روش، از فرومن‌های جنسی سفیدبالک‌ها (که معمولاً از نوع فرومون‌های ماده هستند) برای جذب نرهای سفیدبالک به سمت تله‌های حاوی فرومون استفاده می‌شود. این کار موجب کاهش جفت‌گیری و در نتیجه کاهش جمعیت آفات می‌شود.

مدیریت ترکیبی شامل پیشگیری، روش‌های مکانیکی و استفاده از حشرات مفید می‌تواند به‌طور مؤثری سفیدبالک‌ها را کنترل کند و از خسارت آن‌ها جلوگیری نماید.

کنه‌ها (Mites)

شناسایی کنه‌ها:

• انواع مختلفی از کنه‌ها وجود دارند، اما رایج‌ترین نوعی که در گلخانه‌ها مشاهده می‌شود، کنه‌های تار عنکبوتی Tetranychus urticae هستند. این کنه‌ها بسیار کوچک هستند و ممکن است قرمز، قهوه‌ای یا سبز باشند و معمولاً در زیر برگ‌ها یافت می‌شوند.
• با افزایش جمعیت، ممکن است تارهای عنکبوتی نرم روی برگ‌های گیاهان و در سراسر آن‌ها مشاهده کنید.

مدیریت کنه ها در گلخانه:

1. پاکسازی تارها از برگ‌ها:
   • با استفاده از اسفنج صابونی می‌توانید تارهای عنکبوتی را از روی برگ‌ها پاک کنید.
2. شستشوی گیاهان با آب:
   • گیاهان را از بالا به پایین با آب اسپری کنید تا تارهای عنکبوتی و کنه‌ها را از بین ببرید.
3. استفاده از حشرات مفید:
   • گونه‌های مختلفی از کنه‌های شکارگر وجود دارند که می‌توانند به‌عنوان یک روش پیشگیرانه یا برای اقدام زودهنگام رها شوند.
4. کنترل شرایط محیطی:
   • شرایط محیطی گلخانه را تحت نظر داشته باشید تا مطمئن شوید گلخانه شما بیش از حد داغ و خشک نیست. کنه‌های عنکبوتی به‌ویژه در شرایط گلخانه‌ای گرم و خشک یا در نزدیکی میکرو-آب‌وهوای گرم‌تر در گلخانه‌ها (مانند نزدیکی به منبع گرما) مشکل‌ساز می‌شوند.
5. مدیریت تغذیه:
   • استفاده بیش از حد از کودها می‌تواند گیاهان را مستعد حمله کنه‌های عنکبوتی کند.
6. استفاده از صابون حشره‌کش :
   • صابون‌های حشره‌کش مانند Safer Soap می‌توانند برای کنترل جمعیت کنه‌های تارتن مشابه شته‌ها یا سفیدبالک‌ها استفاده شوند.
7.  استفاده از سموم زیستی:
   • Bacillus thuringiensis (Bt)  : باکتری بی تی به طور خاص برای کنترل برخی از آفات استفاده می‌شود و برخی از فرم‌های آن می‌توانند بر روی کنه‌ها مؤثر باشند. به ویژه برای کنترل مراحل لاروی و نوزادی کنه‌ها مفید است.
8. سموم گیاهی و عصاره‌های طبیعی:
   • نیم (Neem): عصاره‌های برگ نیم به دلیل خاصیت ضد کنه‌ای که دارند، می‌توانند در کنترل کنه تار عنکبوتی مؤثر باشند. این عصاره‌ها  مانند سم نیم آزال باعث اختلال در رشد و تکثیر کنه‌ها می‌شوند.
   • روغن‌های معدنی: روغن‌های معدنی که به‌طور خاص برای کنترل آفات استفاده می‌شوند، می‌توانند به عنوان یک روش بیولوژیک برای کنترل کنه‌های تار عنکبوتی عمل کنند. این روغن‌ها باعث مسدود شدن منافذ تنفسی کنه‌ها و مرگ آنها می‌شوند.

ترکیب روش‌های مکانیکی، کنترل شرایط محیطی و استفاده از حشرات مفید می‌تواند به‌طور مؤثر کنه‌های عنکبوتی را کنترل کرده و از آسیب به گیاهان جلوگیری کند.

تریپس‌ها (Thrips)

شناسایی تریپس‌ها:

• تریپس‌ها حشرات بسیار کوچک و بال‌دار هستند که بدون استفاده از لنز دستی یا ذره‌بین به سختی قابل مشاهده هستند. انواع مختلفی از تریپس‌ها وجود دارند، اما رایج‌ترین آن‌ها تریپس گل غربی است.
• آسیب‌هایی که این حشرات به برگ‌های گیاهان وارد می‌کنند به‌صورت لکه‌های نقره‌ای الگوی‌دار (که سلول‌های مرده گیاهی هستند) با ذرات سیاه کوچکی (که فضولات تریپس هستند) ظاهر می‌شود. تریپس‌ها عمدتاً از کلروفیل برگ‌ها می‌مکند که این امر به برگ‌ها آسیب وارد کرده و توانایی فتوسنتز گیاه را کاهش می‌دهد.
• ممکن است رشد گیاهان و گل‌ها دچار تغییر شکل شود.
• کارت‌های چسبنده زرد یا کارت های چسبنده آبی می‌توانند به شما در نظارت بر جمعیت تریپس‌ها کمک کنند، زیرا معمولاً تریپس‌های بالغ در آن‌ها گرفتار می‌شوند. همچنین باید به دقت به آسیب‌های تریپس‌ها در برگ‌های گیاهان توجه کنید.
• برخی از کشاورزان ممکن است یک محصول گل‌دهنده کوچک پرورش دهند که به طور طبیعی تریپس‌ها را جذب می‌کند. داشتن چنین گل‌هایی به شما کمک می‌کند تا جمعیت تریپس‌ها را در گلخانه خود نظارت کنید.

مدیریت تریپس ها در گلخانه:

1. پیشگیری:
   • کنترل جمعیت‌های تثبیت‌شده تریپس بسیار سخت است. پیشگیری از طریق نصب توری‌های حشره‌ای مؤثرترین روش است. توری‌های حشره‌ای (که برای تریپس گل غربی طراحی شده‌اند) را می‌توانید در تمام ورودی‌های گلخانه نصب کنید. اطمینان حاصل کنید که توری‌ها به درستی نصب و اندازه‌گیری شوند تا جریان هوا در گلخانه کاهش نیابد.
   • پس از نصب، توری‌ها را به صورت فصلی تمیز کرده و هرگونه پارگی یا سوراخ را فوراً تعمیر کنید.
2. کشت محصول تله:
   • می‌توانید یک محصول گیرنده کوچک (ویژه گیاهانی که گل‌های آبی دارند) کشت کنید تا تریپس‌های موجود جذب شده و گیاهان اصلی شما آسیبی نبینند. این روش تنها در صورتی مؤثر است که جمعیت تریپس‌ها کم باشد.
3. حذف گیاهان آسیب‌دیده:
   • اگر تنها در یک یا چند گیاه آسیب ناشی از تریپس مشاهده کردید، بهتر است آن‌ها را به‌طور کامل حذف کنید.
4. حشرات مفید:
   • گونه‌های مختلفی از کنه‌های شکارگر وجود دارند که می‌توانند در مراحل مختلف زندگی تریپس‌ها را از بین ببرند. همچنین می‌توان از نماتودهای مفید استفاده کرد. اما این روش‌ها باید به صورت پیشگیرانه و مکرر استفاده شوند تا تأثیر داشته باشند.
5. ترکیبات گیاهی:
   • اگر دیگر روش‌های مدیریت مؤثر نباشند، روغن‌های باغبانی (مانند روغن نیم یا آزادیراختین) می‌توانند به‌عنوان گزینه‌ای برای کنترل تریپس‌ها استفاده شوند. حشره کش نیم آزال در کنترل جمعیت تریپس ها، کارآیی بالایی از خود نشان داده است.
6. استفاده از فرومون‌ تریپس گلخانه:  در کنترل تریپس‌های گلخانه‌ای یکی از روش‌های موثر و بی‌خطر برای مدیریت جمعیت این آفات است. فرومون‌ها مواد شیمیایی هستند که توسط حشرات به منظور جذب یا برقراری ارتباط با هم‌نوعان خود تولید می‌شوند. در کنترل تریپس‌ها، از فرومون‌های جنسی یا کشنده برای جذب و انحراف تریپس‌ها از هدف خود استفاده می‌شود.

توجه:
اگر از روغن‌های باغبانی، صابون‌های حشره‌کش یا سایر اسپری‌سموم زیستی استفاده می‌کنید، بسیار مهم است که تمام دستورالعمل‌های موجود روی برچسب‌ها را برای استفاده ایمن و مسئولانه دنبال کنید.

مینوز ها(Leafminers) 

شناسایی مینوزها:

• پروانه و مگس های مینوز حشرات کوچکی هستند. آنها با تغذیه بین سطح بالایی و پایینی برگ، به گیاهان آسیب می‌زنند.
• مناطق آسیب‌دیده رنگ روشن و باریک و پیچ‌خورده هستند. این مناطق با رشد لارو، عرض بیشتری پیدا می‌کنند.
• هنگامی که لارو به طور کامل رشد می‌کند، ممکن است در بافت برگ شفیره شود یا از برگ خارج شده و به زمین بیفتد تا شفیره شود.
• هر مگس ماده بین ۵۰ تا ۱۰۰  و  هر پروانه ماده 300 عدد تخم می‌گذارد که آنها را در حفره‌هایی که در سطح برگ ایجاد می‌کند، وارد می‌کند. به دلیل اینکه مراحل آسیب‌زننده حشرات به طور کامل داخل برگ رخ می‌دهد، استفاده از سموم حشره‌کش تماسی پس از بروز آسیب، بی‌اثر است.

مدیریت مینوزها در گلخانه:

1. دشمنان طبیعی: استفاده از دشمنان طبیعی مینوزها مانند پارازیتوئیدها و شکارگران می‌تواند به کنترل جمعیت مینوزها کمک کند. به عنوان مثال:
   • Diglyphus isaea  یک پارازیتوئید که تخم‌های مگس مینوزها را می‌خورد و به کنترل جمعیت آنها کمک می‌کند.
   •  Chrysocharis pentheus یک پارازیتوئید دیگر است که تخم‌ها و لاروهای  مگس مینوز را شکار می‌کند.
   • کنه‌های شکارگر: برخی کنه‌های شکارگر می‌توانند لارو مینوزها را از بین ببرند.
   •  سن های شکارگر شب پره مینوز Macrolophus pigmeus ,Nesidiocoris tenuis
   • زنبورهای پارازیتوئید شب پره مینوز Trichogramma sp
2. استفاده از فرومون‌ها (Pheromone Traps):
   • استفاده از فرومون‌های جنسی برای جذب و گیر انداختن نرهای مینوزها  مانند شب پره مینوز گوجه فرنگی یا پروانه توتا می‌تواند به کاهش جمعیت آنها کمک کند. این روش به ویژه زمانی مفید است که هدف کاهش جفت‌گیری و تولید مثل آفات باشد.
   • تله‌های فرومونی می‌توانند در گلخانه‌ها برای نظارت بر جمعیت مینوزها و پیش‌بینی اوج جمعیت آنها استفاده شوند.
3. کاربرد حشره‌کش‌های مناسب:  یکی از روش‌های متداول برای کنترل مینوزهاست. ولی چون مینوزها لاروهای خود را در داخل برگ‌ها پنهان می‌کنند، بسیاری از حشره‌کش‌ها به سختی به آنها می‌رسند. بنابراین، شیمیایی‌ها باید با دقت و در زمان مناسب استفاده شوند.
   • حشره‌کش‌های سیستمیک مانند ایمیداکلوپرید یا اسپینوزاد ممکن است برای کنترل مینوزها مؤثر باشند، زیرا از طریق ریشه یا برگ‌های گیاه جذب می‌شوند و به سیستم آوندی گیاه منتقل می‌شوند.
   • توجه به زمان‌بندی دقیق برای اعمال سموم بسیار مهم است، زیرا استفاده دیرهنگام می‌تواند تأثیر کمتری داشته باشد.
4. برداشتن برگ‌های آلوده: حذف برگ‌های آلوده به لاروهای مینوز و از بین بردن آنها می‌تواند به کاهش جمعیت آفات کمک کند.
5. استفاده از پوشش‌های فیزیکی: در برخی موارد، می‌توان از پوشش‌های توری یا پلاستیکی برای جلوگیری از ورود حشرات بالغ به داخل گلخانه استفاده کرد.
6. استفاده از تله‌ها: تله‌های چسبنده (مانند تله‌های زرد یا آبی) می‌توانند برای جذب و گیر انداختن مینوزهای بالغ استفاده شوند.
7. چرخش محصولات: چرخش محصولات و تغییر مکان کشت می‌تواند به کاهش جمعیت مینوزها کمک کند.
8. مراقبت از شرایط گلخانه: بهبود تهویه و رطوبت در گلخانه می‌تواند شرایط محیطی را برای مینوزها غیرمساعد کرده و به کاهش جمعیت آنها کمک کند.
9. استفاده از گیاهان مقاوم: انتخاب و استفاده از گونه‌های مقاوم به مینوزها می‌تواند از شیوع این آفات جلوگیری کند.
10. استفاده از روغن‌های معدنی و عصاره‌های گیاهی:
    • روغن‌های معدنی یا روغن‌های سبز می‌توانند برای کنترل مراحل مختلف زندگی مینوزها (تخم‌ها و لاروها) مؤثر باشند. این روغن‌ها با پوشاندن بدن آفات یا مسدود کردن تنفس آنها، موجب مرگ آفات می‌شوند.
    • عصاره‌های گیاهی مانند عصاره نیم (Neem) نیز می‌توانند به عنوان سموم طبیعی برای کنترل مینوزها استفاده شوند. این عصاره‌ها مانند نیم آزال رشد و تولید مثل مینوزها را مختل کرده و به کاهش جمعیت آنها کمک می‌کنند.

شپشک ها (Scale Insect)

شناسایی شپشک ها: 

• شپشک ها، حشرات کوچکی با بدن نرم هستند که مانند شته‌ها از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند.

• نوعی حشره مکنده شیره هستند که از شیره گیاهی از طریق دهان‌های نازک و شبیه نی خود تغذیه می‌کنند. آنها معمولاً به رنگ سفید یا قهوه‌ای هستند که این می‌تواند شناسایی آنها روی ساقه‌های گیاهان را دشوار کند، اما تشخیص آنها روی برگ‌های سبز روشن راحت‌تر است.
• حشره ماده بالغ ثابت و غیرمتحرک هستند، بنابراین زمانی که یک مکان مناسب روی گیاه پیدا کردند، از بخش دهانی خود برای چسبیدن به برگ‌ها یا ساقه‌ها استفاده کرده و شروع به تغذیه می‌کنند.

• این حشرات با ترشحات آردی، مومی یا سپر به شدت پوشیده شده‌اند که مقداری حفاظت در برابر سموم حشره‌کش تماسی فراهم می‌کند. برخی از گونه‌ها تخم‌گذاری می‌کنند. شپشک ها اغلب مقادیر زیادی شهد ترشح می‌کنند که منجر به تشکیل کپک سیاه روی برگ‌ها و سایر قسمت‌های گیاه می‌شود.

• شپشک ها، ممکن است تقریباً هر قسمت از گیاه را آلوده کنند. انواع مختلفی از گیاهان در گلخانه‌ها به این آفات حساس هستند. مورچه‌ها که شهد ترشحی را به عنوان غذا جمع‌آوری می‌کنند، معمولاً در ارتباط با آلودگی‌های شپشک ها دیده می‌شوند.

مدیریت شپشک های گلخانه: 

1. شستشو با آب: یکی از روش‌های فیزیکی مؤثر شستشوی گیاهان با آب است. این کار می‌تواند شپشک‌ها و تخم‌های آنها را از روی برگ‌ها و ساقه‌ها پاک کند.
2. برداشتن برگ‌های آلوده: حذف برگ‌های آلوده به شپشک‌ها می‌تواند از شیوع بیشتر آنها جلوگیری کند.
3. استفاده از پوشش‌های فیزیکی: نصب توری‌ها و پوشش‌های فیزیکی روی گیاهان می‌تواند از ورود حشرات بالغ به گیاهان جلوگیری کند.
4. انتخاب گیاهان مقاوم: استفاده از گونه‌های مقاوم به شپشک‌ها می‌تواند از شیوع این آفات جلوگیری کند.
5. حفظ سلامت گیاهان: گیاهان سالم مقاومت بیشتری در برابر آفات دارند، بنابراین تقویت گیاهان از طریق تغذیه مناسب و مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند به کاهش آسیب شپشک‌ها کمک کند.
6. دشمنان طبیعی: استفاده از دشمنان طبیعی شپشک‌ها یکی از موثرترین روش‌ها برای کنترل جمعیت این آفات است. این دشمنان شامل شکارگران و پارازیتوئیدها می‌شوند. برای مثال:
   •  Coccinellidae این حشرات می‌توانند شپشک‌ها را شکار کنند و به کاهش جمعیت آنها کمک نمایند.
   •  Encarsia formosa یک زنبور پارازیتوئید است که تخم شپشک‌ها را می‌خورد و از رشد آنها جلوگیری می‌کند.
   • کنه‌های شکارگر: برخی از کنه‌های شکارگر می‌توانند شپشک‌ها را از بین ببرند.
7. حشره‌کش‌های سیستمیک: حشره‌کش‌های سیستمیک مانند ایمیداکلوپرید و اسپینوزاد می‌توانند به کنترل شپشک‌ها کمک کنند. این سموم از طریق ریشه یا برگ‌های گیاه جذب شده و به قسمت‌های مختلف گیاه منتقل می‌شوند.
8. سموم تماسی: استفاده از سموم تماسی برای شپشک‌های نر و لاروها می‌تواند مؤثر باشد، اما به دلیل پنهان بودن برخی از مراحل زندگی شپشک‌ها (مثلاً مرحله تخم و لارو در زیر پوسته)، این روش به تنهایی چندان کارآمد نیست.
9. کنترل با استفاده از روغن‌های معدنی و عصاره‌های گیاهی:
   • روغن‌های معدنی: این روغن‌ها می‌توانند برای کنترل شپشک‌ها در مراحل مختلف زندگی (تخم، لارو و بالغ) مؤثر باشند. آنها معمولاً با پوشاندن بدن آفات و مسدود کردن سیستم تنفسی آنها باعث مرگ آفات می‌شوند.
   • عصاره‌های گیاهی: عصاره‌هایی مانند عصاره نیم (Neem)  می‌توانند برای کنترل شپشک‌ها استفاده شوند. این عصاره‌ها رشد و تولید مثل آفات را مختل می‌کنند.

نتیجه‌گیری:

شیوع آفات و بیماری‌ها در گلخانه‌ها می‌تواند تهدیدی جدی برای سلامت گیاهان و عملکرد محصولات باشد. برای جلوگیری از این تهدیدات، استفاده از روش‌های پیشگیرانه همچون طراحی مناسب گلخانه، استفاده از توری‌های حشره‌گیر، پایش مستمر آفات، و مدیریت صحیح شرایط اقلیمی اهمیت زیادی دارد. علاوه بر این، شناسایی زودهنگام آفات و اتخاذ روش‌های کنترل غیر شیمیایی و بیولوژیکی نظیر معرفی حشرات مفید، استفاده از صابون‌های حشره‌کش، روغن‌های گیاهی و سموم زیستی، می‌تواند به کاهش آسیب‌های ناشی از آفات کمک کند. با اتخاذ رویکردهای ترکیبی و پایش مداوم، می‌توان کنترل مؤثری بر آفات رایج گلخانه‌ای داشته و از شیوع گسترده آن‌ها جلوگیری کرد. مهم‌ترین نکته این است که گلخانه‌داران باید به‌طور مستمر در حال بررسی و مدیریت محیط گلخانه باشند تا از بروز مشکلات بزرگ‌تر جلوگیری کنند. در نتیجه استفاده از یک روش جامع که شامل ترکیب تکنیک‌های شیمیایی، بیولوژیک، فرهنگی و فیزیکی باشد، ضروری است. این روش‌ها باید به‌طور همزمان و در زمان مناسب اعمال شوند تا بهترین نتیجه حاصل شود. به‌ویژه استفاده از دشمنان طبیعی و کاهش استفاده از سموم شیمیایی، به حفظ تنوع زیستی در گلخانه‌ها کمک می‌کند.