هجوم آفات جنگلی ایران: تهدیدی برای جنگل‌های سبز و تنوع زیستی

آفات جنگلی به مجموعه‌ای از حشرات، بیماری‌ها و عوامل مخرب اطلاق می‌شود که به درختان جنگلی آسیب رسانده و از رشد و پایداری آن‌ها می‌کاهند. جنگل‌های ایران نیز به دلیل تنوع گونه‌ای و شرایط اقلیمی مختلف، در معرض حمله طیف وسیعی از آفات قرار دارند که هر کدام با تغذیه از قسمت‌های مختلف درختان، باعث کاهش رشد، ضعف و حتی مرگ درختان می‌شوند. همچنین برخی آفات جدید نیز در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات آب و هوایی، واردات چوب و عدم مدیریت دقیق وارد جنگل‌های ایران شده‌اند و مشکلات جدی‌تری ایجاد کرده‌اند.

در این مقاله، به بررسی مهمترین آفات جنگلی ایران شامل شب‌پره دم‌قهوه‌ای، پروانه تخم انگشتری، شب‌پره جوانه‌خوار بلوط، سوسک چوبخوار، سوسک های پوستخوار، و برخی شته‌ها و کنه‌ها پرداخته می‌شود. به علاوه، آفات جدیدی مانند شب‌پره شمشاد و پروانه سفید آمریکایی که به تازگی وارد جنگل‌های ایران شده‌اند و به درختان ارزشمند بومی آسیب می‌رسانند، مورد بررسی قرار می‌گیرند. در انتهای این مقاله، روش‌های کنترل و مدیریت این آفات با تأکید بر کنترل بیولوژیک و حفظ تنوع زیستی جنگل‌ها ارائه شده است.

آفات مهم جنگلی ایران

1. پروانه دم‌قهوه‌ای (Euproctis chrysorrhoea)
   • خسارت: این پروانه، از برگ‌های درختان جنگلی مانند بلوط و راش تغذیه پروانه دم قهوه‌ای دارای دو مرحله تغذیه برگ‌خواری است. در مرحله اول، لاروها از پارانشیم فوقانی برگ‌ها تغذیه می‌کنند و باعث تشکیل الگوی شبکه‌ای در برگ‌ها می‌شوند، که درختان را از دور خشک و بی‌برگ جلوه می‌دهد، اما خسارت قابل توجهی وارد نمی‌کند. در مرحله دوم، از اواسط بهار تا اوایل تابستان، تغذیه لاروها شدیدتر شده و کل پهنک و حتی رگبرگ‌ها را می‌خورند. در این مرحله، لاروهای سنین بالا با اتصال برگ‌ها به یکدیگر یا تا کردن یک برگ، لانه‌هایی با تارهای ابریشمی می‌سازند که به‌عنوان محلی برای گذراندن زمستان عمل می‌کنند. در بهار، لاروها به‌صورت همزمان از این لانه‌ها خارج شده و تغذیه را از سر می‌گیرند، که منجر به خسارت شدید و جبران‌ناپذیری به درختان می‌شود و ممکن است سبب خشکیدگی شاخه‌ها و کاهش محصول گردد.
   • مورفولوژی: حشرات بالغ بال‌هایی سفید و شاخک‌های رشته‌ای دارند و نرها در مقایسه با ماده‌ها شاخک‌های ضخیم‌تری دارند. لاروها دارای بدنی پشمالو و لکه‌های نارنجی هستند و باعث آسیب اصلی می‌شوند.
     
   • روش‌های کنترل:
     • استفاده از تله‌های فرمونی برای شکار پروانه‌های بالغ و کاهش جمعیت.
     • کاربرد حشره‌کش‌های زیست‌محیطی مانند باکتری باسیلوس تورنجینسیس (Bacillus thuringiensis).
     • بهره‌گیری از شکارگرهای طبیعی مانند پرندگان و زنبورهای پارازیتوئید.
2. شب‌ پره جوانه‌خوار بلوط (Tortrix viridana)
   • خسارت در بهار، لاروهای جوان ضمن تغذیه از برگ شروع به تنیدن تار نموده و سبب آلودگی برگها میگردد. این آفت با تغذیه از جوانه‌ها و برگ‌های درختان بلوط، موجب ضعف درخت، کاهش تولید بذر و افزایش حساسیت آن به تنش‌های محیطی می‌شود.
   • مورفولوژی: شب‌پره‌های بالغ به رنگ سبز روشن هستند و لاروهای آنها کوچک و خاکستری مایل به سبز رنگ‌اند.
     
   • روش‌های کنترل:
     • استفاده از تله‌های فرمونی و فرمون‌های اختلال در جفتگیری.
     • بهره‌گیری از حشره‌کش‌های زیستی.
     • کاربرد دشمنان طبیعی مانند زنبورهای پارازیتوئید.
3. سوسک پوستخوار کاج  (Orthotomicus erosus)
   • خسارت: این آفت به درختان سوزنی‌برگ، به ویژه کاج، حمله کرده و لاروهای آن زیر پوست درخت تغذیه می‌کنند. تغذیه لاروها و ساخت تونل در زیر پوست، موجب ضعیف شدن درخت و گاهی مرگ آن می‌شود. همچنین می‌تواند درختان جوان و درختانی که قبلاً آسیب دیده‌اند را به سرعت تحت تأثیر قرار دهد
   • مورفولوژی: سوسک‌های بالغ این گونه کوچک و قهوه‌ای مایل به سیاه هستند. اندازه آن‌ها معمولاً حدود ۳ تا ۴ میلی‌متر است. لاروها سفید و بدون پا بوده و در زیر پوست درختان تونل ایجاد می‌کنند. شکل بدن لاروها C مانند است و این تونل‌ها باعث کاهش جریان مواد مغذی در درخت می‌شود.
     
   • روش‌های کنترل:
     • استفاده از تله‌های فرمونی: تله‌های فرمونی به عنوان یک روش مؤثر برای جذب و کاهش جمعیت سوسک‌های بالغ به کار می‌روند.
     • حذف و امحای درختان آلوده: درختان آلوده به سرعت باید حذف و امحا شوند تا از گسترش آلودگی جلوگیری شود.
     • کاربرد دشمنان طبیعی: استفاده از پرندگان حشره‌خوار و دیگر شکارچیان طبیعی برای کاهش جمعیت آفت و کنترل آن در محیط‌های طبیعی.
4. سوسک پوستخوار زبان‌گنجشک (Hylesinus fraxini)
   • خسارت: لارو در زير پوست تنه و شاخه‌ها فعاليت و با تغذیه از بافت چوبی، دالان‌هاي منظمی ایجاد مي‌كند. دالان‌های مادری عرضي و نامنظم اما دالان‌ لاروی، تقريباً موازی، منظم و عمود بر دالان مادری مي‌باشند.
   • مورفولوژی: حشره‌ی کوچک و به رنگ قهوه‌ای تيره يا سياه که روی بالپوش‌ها لکه‌های کرم متمایل به زرد وجود دارد. اطرف بدن آن نیز کرک‌ مشاهده می‌شود.
     
   • روش‌های کنترل:
     • حفظ سلامت درختان و مدیریت بقایای گیاهی: تأمین مواد غذایی مناسب ، آبیاری به‌موقع، هرس شاخه‌های ضعیف و آلوده
     •   انتخاب گونه‌های مقاوم
     • سمپاشی:
       • استفاده از حشره‌کش‌های سیستمیک که به داخل سیستم گیاه نفوذ کرده و آفت را از بین می‌برد.
     • تزریق در تنه:
       • تزریق سموم سیستمیک به تنه درختان آلوده، روشی موثر برای کنترل آفات داخلی مانند این سوسک است
     • استفاده از دشمنان طبیعی: شناسایی و بهره‌گیری از شکارچیان طبیعی و پارازیتوئیدها، مانند زنبورهای پارازیتوئید که روی لارو یا تخم این آفت تأثیرگذار هستند
     • قارچ‌های بیماری‌زا: استفاده از قارچ‌هایی مانند Beauveria bassiana یا Metarhizium anisopliae برای کاهش جمعیت آفت.
     • تله‌گذاری:استفاده از تله‌های فرمونی – تجمعی یا نوری برای جذب و شکار سوسک‌های بالغ.
5. پروانه سفیدآمریکایی (Hyphantria cunea)
   • خسارت: پروانه سفیدآمریکایی یک آفت خطرناک برای درختان و گیاهان زینتی است. لاروهای این پروانه در هنگام تغذیه از برگ‌ها باعث تخریب گسترده گیاهان و درختان می‌شوند. به ویژه درختان جوان و درختانی که از قبل ضعیف هستند بیشتر در معرض آسیب قرار دارند. تغذیه لاروها می‌تواند باعث کاهش قدرت فتوسنتز گیاه و در نهایت کاهش رشد و ضعف درختان شود.
   • مورفولوژی: پروانه بالغ سفیدآمریکایی به رنگ سفید مایل به خاکی با لکه‌های سیاه و اندازه‌ای نسبتاً بزرگ است. بال‌های آن به طور مشخص دارای لکه‌های سیاه هستند. لاروهای این پروانه ابتدا سبز و سپس به رنگ زرد-سبز در می‌آیند و بدن آن‌ها پوشیده از موهای بلند است. این لاروها در گروه‌های بزرگ در سطح برگ‌ها تغذیه می‌کنند.
     
   • روش‌های کنترل:
     • استفاده از تله‌های فرمونی: برای کنترل جمعیت پروانه‌های بالغ و کاهش تخم‌گذاری، می‌توان از تله‌های فرمونی استفاده کرد.
     • حذف و امحای لاروها: در صورت مشاهده آلودگی، لاروها می‌توانند با دست جمع‌آوری و از بین بروند تا از گسترش آن‌ها جلوگیری شود.
     • کاربرد دشمنان طبیعی: استفاده از شکارچیان طبیعی مانند پرندگان، زنبورهای پارازیت و انواع حشرات شکارچی می‌تواند به کنترل جمعیت آفت کمک کند.
     • سم‌پاشی: در مواقع شدیدتر، سم‌پاشی با سموم مخصوص پروانه‌ها می‌تواند برای کنترل جمعیت لاروها و کاهش آسیب‌پذیری درختان مفید باشد. استفاده از باکتری‌های مفید مانند باسیلوس تورنجینسیس.
6. پروانه تخم انگشتری (Malacosoma neustria)
   • خسارت: این پروانه به دلیل تغذیه‌ی لاروهایش از برگ‌های درختان میوه و درختان زینتی، به ویژه سیب، گلابی، آلو و برخی دیگر از درختان پهن‌برگ، آفتی زیان‌آور محسوب می‌شود. لاروها در بهار با تغذیه از برگ‌ها موجب کاهش سطح سبز گیاه می‌شوند و در صورت تراکم بالا، می‌توانند موجب ضعف و کاهش رشد درختان شوند و محصول‌دهی را مختل کنند. این پروانه روی برگ ها تار بافته و ظاهر آنها تغییر داده و شادابی برگ ها را از بین میبرد. حاشیه برگ درختان محل تغذیه این آفت است، در واقع لاروها در داخل لانه زندگی می کنند و از برگ ها تغذیه می کنند.
   • مورفولوژی: پروانه تخم انگشتری در حالت بالغ دارای بال‌های قهوه‌ای تا زرد مایل به نارنجی است و یک نوار تیره در حاشیه بال‌ها دارد. تخم‌ها به صورت یک حلقه (انگشتر) به دور شاخه‌ها قرار می‌گیرند. لاروهای این پروانه بدن پرمو و رنگارنگ دارند که معمولاً به رنگ‌های زرد و آبی با نوارهای تیره دیده می‌شوند
     
   • روش‌های کنترل:
     • جمع‌آوری تخم‌ها و لانه‌های لارو: تخم‌ها که به صورت حلقه‌ای دور شاخه‌ها هستند، در زمستان قابل شناسایی و جمع‌آوری هستند. همچنین لاروها به صورت گروهی در لانه‌های ابریشمی زندگی می‌کنند که می‌توان این لانه‌ها را جمع‌آوری و نابود کرد.
     • کاربرد دشمنان طبیعی: استفاده از دشمنان طبیعی مانند پرندگان و زنبورهای پارازیت می‌تواند در کاهش جمعیت آفت مؤثر باشد.
     • استفاده از تله‌های فرمونی: تله‌های فرمونی برای جذب و کاهش جمعیت پروانه‌های بالغ و کنترل تخم‌گذاری در اوایل فصل می‌تواند کاربرد داشته باشد.
     • سم‌پاشی: در صورت لزوم و با توجه به تراکم آفت، استفاده از سموم مناسب و در زمان خروج لاروها می‌تواند در کنترل جمعیت آن‌ها مؤثر باشد.
7. سوسک برگخوار نارون ( Xanthogaleruca luteola)
   • خسارت: خسارت اصلی مربوط به مرحله لاروی است که با تغذیه از پارانشیم زیرین برگ ایجاد شده و با باقی ماندن غشاء باالایی و رگبرگ ها ،برگ آسیب دیده منظره سفید و تور مانندی به خود می گیرد. به این ترتیب برگ درختان نارون با از دست دادن سبزینگی و کاهش فتوسنتز دچار ضعف و خزان زودرس میگردند. حشره کامل با تغذیه از برگ ها باعث ایجاد سوراخ قلوه ای شکل در برگ ها  میگردد.
   • مورفولوژی: حشره كامل سوسك كوچك و كشيده به رنـگ زرد روشـن تـا سـبز زيتوني با چندين لكه سياه رنگ روي قفسه سينه و يك نوار طولي سياه رنـگ در حاشـيه بيرونـي هـر يـك از بالپوشها است. لاروها ابتدا سياه رنگ هستند، ولي به تدريج پس از تغذيه و رشد زرد تيره تـا سبز رنگ شده و برآمدگيها و موهاي متعدد سياه رنگي روي بدن آنها ديده ميشود.
     
   • روش های کنترل:
     • در صورت طغیان آفت، استفاده از حشره‌کش‌های مؤثر با طیف وسیع، مانند سموم سیستمیک، می‌تواند جمعیت آفت را کاهش دهد. سمپاشی باید در دوره‌های زمانی مشخص و به‌ویژه در زمان ظهور لاروها انجام شود تا اثرات بیشتری داشته باشد. سموم توصیه شده مانند آبامکتین،
     • کنترل بیولوژیک: از زنبورهای پارازیتوئید نظیر Tetrastichus brevistigma که تخم و لاروهای آفت را مورد حمله قرار می‌دهند، می‌توان برای کاهش جمعیت آفت استفاده کرد. این زنبورها به‌صورت طبیعی به کنترل آفت کمک کرده و از گسترش بیشتر آن جلوگیری می‌کنند​
8. سوسک شاخک بلند بلوط (Cerambyx cerdo)
   • خسارت: سوسک شاخک‌بلند بلوط به تنه و شاخه‌های قطور درختان میزبان حمله می‌کند. ماده‌های بالغ تخم‌های خود را در شکاف‌های پوستی تنه و شاخه‌ها قرار می‌دهند. پس از تفریخ، لاروها وارد پوست و چوب درخت شده و در طول مدت رشد خود دالان‌هایی حفر می‌کنند. این لاروها طی سه سال از چوب درختان تغذیه می‌کنند و باعث تضعیف شدید درختان، کاهش شیره گیاهی و در نهایت خشکیدگی شاخه‌ها می‌شوند.
   • مورفولوژی: این سوسک‌ها به رنگ سیاه تا قهوه‌ای تیره هستند و شاخک‌های بلندی دارند. لاروهای آنها سفید و بدون پا هستند.
     
   • روش‌های کنترل:
     • جمع‌آوری و امحای درختان آلوده برای کنترل جمعیت.
     • استفاده از تله‌های فرمونی برای جذب و کاهش جمعیت.
     • بهره‌گیری از پرندگان حشره‌خوار.
9. شب‌پره شمشاد (Cydalima perspectalis)
   • خسارت: شب‌پره شمشاد به عنوان یک آفت مهم برای درخت شمشاد شناخته می‌شود. لاروهای این آفت در هنگام تغذیه از برگ‌های شمشاد، آسیب‌های جدی به آن‌ها وارد می‌کنند. تغذیه لاروها باعث پژمردگی و ریزش برگ‌ها می‌شود و در صورت حمله شدید، درخت شمشاد می‌تواند به طور کامل از بین برود. این آفت همچنین به عنوان عامل کاهش زیبایی شمشادها در باغ‌ها و فضاهای سبز شناخته می‌شود.
   • مورفولوژی: شب‌پره بالغ دارای بال‌های سفید با نوارهای قهوه ای رنگ است که به راحتی در شب قابل تشخیص است. و لاروهای سبز با نوارهای سیاه و بدن لاروها پوشیده از موهای کوتاه است و در هنگام تغذیه، برگ‌ها را به طور کامل از بین می‌برند. بسته به شرایط آب و هوایی، دو تا پنج نسل در سال دارد.
     
   • روش‌های کنترل:
     • استفاده از تله‌های فرمونی: تله‌های فرمونی می‌توانند برای جذب پروانه‌های بالغ و کاهش تخم‌گذاری استفاده شوند. می توان از انواع تله های فرومونی  شب پره شمشاد مثل فانل، دلتا و حتی تله ی سطلی استفاده کرد.
     • کاربرد دشمنان طبیعی: استفاده از دشمنان طبیعی مانند زنبورهای پارازیت، پرندگان حشره‌خوار و دیگر شکارچیان می‌تواند در کنترل این آفت مؤثر باشد.
     • سم‌پاشی: در صورت نیاز به کنترل سریع، سم‌پاشی با سموم مخصوص شب‌پره‌ها می‌تواند جمعیت لاروها را کاهش دهد.
10. پروانه ابریشم‌باف ناجور(Lymantria dispar)
    • خسارت: لاروهای پروانه شب‌ها از برگ‌های‌ درختان تغذيه و بنابراین، از بین رفتن و ریزش برگ درختان از علائم اولیه نشان‌دهنده حضور این آفت است.
    • مورفولوژی: حشرات ماده دارای بالهای سفيد همراه با نوارهای موجی و لكه‌های سياه می‌باشند كه انتهای بدن آنها یک دسته مو وجود دارد. جنس نر به رنگ قهوه‌ا روشن و دارای نوارهای قهوه‌ای تيره همراه با نقاط زرد روی بال‌ جلويي .
      
    • روش های کنترل
      • کنترل زراعی و مکانیکی:
        • کوددهی و آبیاری مناسب برای تقویت مقاومت درختان به آلودگی.
        • از بین بردن بقایای گیاهی و برگ‌های آلوده به منظور کاهش پناهگاه‌های لاروها و شفیره‌ها.
        • حذف و نابود کردن تخم‌ها، شفیره‌ها و لاروها با هرس شاخه‌های آلوده.
        • تخم‌های پروانه که به‌صورت توده‌ای روی تنه درختان قرار دارند را با ابزار مناسب بتراشید و نابود کنید.
      • نوارهای چسبنده: استفاده از نوارهای چسبنده دور تنه درختان برای جلوگیری از بالا رفتن لاروها.
      • استفاده از دشمنان طبیعی:
        • زنبورهای پارازیتوئید مانند Ooencyrtus kuvanae که روی تخم پروانه اثر می‌گذارند.
        • شکارچیانی مانند پرندگان حشره‌خوار و سوسک‌های شکارگر.
        • باکتری‌های بیماری‌زا: استفاده از Bacillus thuringiensis var. kurstaki (Btk)، که لاروهای آفت را هدف قرار می‌دهد و به‌طور خاص در مراحل اولیه رشد لارو مؤثر است.
      • کنترل فرمونی
        • استفاده از فرمون‌های جنسی مانند Disparlure برای جذب و انهدام پروانه‌های نر.
        • کاربرد تله‌های فرمونی در جنگل‌ها و مناطق آلوده.
      • کنترل شیمیایی
        • سموم تماسی: استفاده از حشره‌کش‌هایی مانند لامبدا سای هالوترین (Lambda-cyhalothrin) یا دلتامترین (Deltamethrin) برای از بین بردن لاروها در زمان اوج تغذیه.
        • سموم سیستمیک: کاربرد حشره‌کش‌های سیستمیک مانند ایمیداکلوپرید (Imidacloprid) در محیط‌های آلوده
        • کنترل تخم‌ها: استفاده از روغن‌های ولک یا روغن‌های معدنی برای خفه کردن تخم‌های پروانه.
          
11. شته‌ها و کنه‌ها
    • خسارت: شته‌ها و کنه‌ها با مکیدن شیره گیاهی درختان، موجب ضعف عمومی درخت، کاهش رشد و انتقال بیماری‌ها می‌شوند. این آفات اغلب در درختان پهن‌برگ مشکل‌ساز هستند.
    • مورفولوژی: شته‌ها کوچک، به رنگ سبز یا سیاه و نرم‌تن هستند، در حالی که کنه‌ها بدنی ریز و پاهای کوتاه دارند و معمولاً با چشم غیرمسلح به سختی دیده می‌شوند.
    • روش‌های کنترل:
      • استفاده از صابون‌های حشره‌کش و روغن‌های گیاهی برای کاهش جمعیت.
      • کاربرد شکارگرهای طبیعی مثل کفشدوزک‌ها و زنبورهای پارازیتوئید.
      • بهره‌گیری از حشره‌کش‌های زیستی در صورت ضرورت.

کنترل این آفات نیازمند یک مدیریت چندجانبه و سازگار با محیط‌زیست است.

مبارزه با آفات جنگلی

مبارزه با آفات جنگلی ایران به دلیل تنوع و پراکندگی گونه‌ها، نیازمند روش‌های مدیریتی چندجانبه و هماهنگ است. آفات جنگلی با تغذیه از بخش‌های مختلف درختان مانند برگ‌ها، شاخه‌ها، تنه و ریشه می‌توانند رشد و پایداری جنگل‌ها را تحت تأثیر قرار دهند. برای مبارزه با این آفات، راهکارهای متفاوتی وجود دارد که بسته به نوع آفت و شرایط اکولوژیک جنگل انتخاب می‌شوند. در ادامه به مهمترین روش‌های مبارزه با آفات جنگلی پرداخته می‌شود:

• نظارت و پایش مستمر: نظارت و پایش مداوم جنگل‌ها یکی از مهمترین مراحل در مدیریت و مبارزه با آفات جنگلی است. این پایش‌ها می‌تواند از گسترش آفات جدید جلوگیری کرده و باعث شناسایی زودهنگام آلودگی‌ها شود.
• نظارت بر ورود گونه‌های جدید آفات: با افزایش تجارت بین‌المللی و واردات چوب و مواد گیاهی، احتمال ورود آفات جدید به ایران افزایش یافته است. ایجاد قوانین سخت‌گیرانه برای واردات و نظارت دقیق می‌تواند از ورود گونه‌های غیر بومی و مهاجم به جنگل‌های ایران جلوگیری کند.
• پایش مداوم جنگل‌ها: انجام بازدیدهای منظم و نمونه‌برداری‌های دوره‌ای می‌تواند به شناسایی آفات در مراحل ابتدایی کمک کند و از گسترش آنها جلوگیری کند.
• روش‌های زراعی و بهداشتی: اقدامات زراعی و بهداشتی به مجموعه‌ای از فعالیت‌های مدیریتی اطلاق می‌شود که با کاهش شرایط مساعد برای آفات، باعث جلوگیری از گسترش و تکثیر آنها می‌شود.
  
• حذف و امحای درختان آلوده: درختان آلوده به آفات چوبخوار و یا بیمار باید از منطقه جنگلی خارج شده و به‌طور صحیح دفع شوند. این کار مانع از گسترش آلودگی به دیگر درختان می‌شود.
• تنک‌سازی جنگل: کاهش تراکم درختان به بهبود جریان هوا در جنگل و کاهش شرایط مساعد برای برخی از آفات و بیماری‌ها کمک می‌کند.
• حفظ سلامت و تغذیه مناسب درختان: درختان ضعیف و بیمار در برابر آفات آسیب‌پذیرتر هستند؛ بنابراین، تقویت خاک و بهبود سلامت درختان از طریق تغذیه و آبیاری مناسب، می‌تواند به کاهش خطر حمله آفات کمک کند.
• کنترل بیولوژیک: کنترل بیولوژیک یا زیستی به استفاده از موجودات زنده برای کنترل آفات گفته می‌شود و یکی از روش‌های پایدار و سازگار با محیط‌زیست در مبارزه با آفات جنگلی است. در کنترل بیولوژیک، از دشمنان طبیعی آفات مانند شکارگرها و پارازیتوئیدها استفاده می‌شود که به صورت طبیعی جمعیت آفات را کاهش می‌دهند.
  
• شکارگرها: برخی از پرندگان و حشرات شکارگر مانند کفشدوزک‌ها، زنبورها و مگس‌ها به‌طور مستقیم از آفات تغذیه می‌کنند و در کاهش جمعیت آنها موثر هستند.
• پارازیتوئیدها: زنبورهای پارازیتوئید مانند Trichogramma و Aphidius به تخم‌ها یا لاروهای آفات حمله کرده و به کنترل طبیعی آنها کمک می‌کنند.
• باکتری‌ها و قارچ‌های مفید: استفاده از باکتری باسیلوس تورنجینسیس (Bacillus thuringiensis) و برخی قارچ‌های حشره‌کش مانند بیووریا بسیانا (Beauveria bassiana) در مبارزه با آفات موثر است، زیرا این عوامل پاتوژن باعث ایجاد بیماری در آفات شده و جمعیت آنها را کاهش می‌دهند.
• استفاده از تله‌های فرمونی و نوری: تله‌های فرمونی و نوری از روش‌های موثر و هدفمند در کاهش جمعیت آفات جنگلی هستند.
• تله‌های فرمونی: این تله‌ها با استفاده از فرمون‌های جنسی آفات را جذب کرده و به دام می‌اندازند. از این تله‌ها به‌خصوص برای کنترل پروانه‌ها و برخی سوسک‌های چوبخوار استفاده می‌شود. همچنین فرمون‌های اخلال‌گر جنسی می‌توانند رفتار جفت‌گیری آفات را مختل کنند و مانع از تکثیر آنها شوند.
• تله‌های نوری: این تله‌ها با استفاده از نور، آفات شب‌پرواز را به خود جذب کرده و باعث کاهش جمعیت آنها می‌شوند. استفاده از تله‌های نوری در مناطقی که تراکم آفات زیاد است، می‌تواند کمک زیادی به کاهش جمعیت آفات کند.

• استفاده از حشره‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها: اگرچه استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی در جنگل‌های طبیعی باید با احتیاط انجام شود، اما در برخی موارد که آلودگی شدید است، از این مواد به صورت هدفمند استفاده می‌شود.
• حشره‌کش‌های زیست‌محیطی: در برخی مواقع، از حشره‌کش‌های زیست‌محیطی مانند روغن‌های گیاهی و صابون‌های حشره‌کش برای کنترل آفات استفاده می‌شود. این مواد به دلیل تأثیر کم بر روی محیط‌زیست و انسان‌ها، به عنوان جایگزین مناسبی برای آفت‌کش‌های شیمیایی محسوب می‌شوند.
• آفت‌کش‌های شیمیایی: در مواقع بحران و اپیدمی‌های شدید آفات، از آفت‌کش‌های شیمیایی تحت نظارت دقیق و به صورت محدود استفاده می‌شود. این کار باید با رعایت اصول زیست‌محیطی و عدم آسیب به گونه‌های غیرهدف انجام گیرد.

نتیجه‌گیری

مبارزه با آفات جنگلی در ایران نیازمند اجرای یک سیستم مدیریتی یکپارچه و سازگار با محیط‌زیست است. با توجه به گسترش آفات جنگلی و ورود گونه‌های جدید به جنگل‌های ایران، کنترل و مدیریت دقیق این آفات ضروری است. روش‌های کنترل بیولوژیک و استفاده از تله‌های فرمونی و نوری می‌تواند به کنترل آفات بدون آسیب به اکوسیستم‌های جنگلی کمک کند. استفاده از روش‌های کنترل بیولوژیک، شامل بهره‌گیری از شکارگرها و پارازیتوئیدهای طبیعی، همراه با ابزارهایی مانند تله‌های فرمونی و تله  نوری، می‌تواند به کاهش آلودگی و حفظ تعادل اکولوژیک جنگل‌ها کمک کند. همچنین نظارت بر ورود گونه‌های جدید و جلوگیری از انتقال آفات از طریق واردات چوب و مواد گیاهی، از اقدامات اساسی برای حفاظت از جنگل‌های ارزشمند ایران به شمار می‌رود و پیاده‌سازی اقدامات زراعی و بهداشتی از عوامل مهم در پیشگیری و کاهش گسترش آفات جنگلی است. با تلفیق این روش‌ها و همکاری نهادهای مختلف، می‌توان گام‌های موثری در جهت حفظ و پایداری جنگل‌های ایران برداشت و از تنوع زیستی آن محافظت کرد. جهت خرید انواع تله حشرات  و فرمون های آفات جنگلی با کارشناسان شرکت زیست بانی پایا تماس حاصل بفرمایید.