فرمون مگس زیتون

توضیحات

مگس میوه زیتون

نام علمی: Bactrocera oleae Rossi

نام انگلیسی: Olive fruit fly

راسته:  Diptera

خانواده: Tephritidae

اهمیت اقتصادی

مگس میوه زیتون آفت تک میزبانه و چند نسلی است كه به انواع گونه های زیتون (اهلی و وحشی) خسارت وارد میكند. این آفت از آفات کلیدی زیتون دراغلب مناطق زیتون خیز جهان میباشد. براساس گزارشات وزارت جهاد كشاورزي حدود 85000 هکتار از اراضی كشوری زیركشت باغات زیتون کاری است که در صورت عدم کنترل این آفت میتواند گاهی تا 90 درصد میوه زیتون را که یکی از مهمترین محصولات در بخش کشاورزی کشور است، را از بین ببرد. عوامل مختلفی از جمله نوع واریته، عدم رعایت اصول صحیح اقدامات باغبانی، مسائل مربوط به خاک، آب و اقلیم و عوامل خسارتزا مانند آفات، پاتوژن های گیاهی و علف هاي هرز و همچنین عدم مدیریت صحیح آفات به کاهش عملکرد گیاه زیتون منجر شده، همچنین ورود آفت قرنطینه ای مانند مگس میوه زیتون به كشور  از سال 1383و خسارت شدید آن به درختان زیتون مزید بر علت شده است.

مناطق  جغرافیایی

مگس زیتون در بیشتر مناطق کاشت و داشت درخت زیتون در مناطق حوزه مدیترانه مشاهده شده است.  این آفت بومی کشورهای شرق و جنوب آفریقا بوده و  در پاکستان، کشورهای مدیترانه و خاورمیانه و اخیراً در کالیفرنیا، آمریکا و مکزیک نیز گزارش شده است. این آفت در حال حاضر در ایران در برخی از استان ها مانند گیلان، زنجان و قزوین از اهمیت اقتصادي بالایی برخوردارست که در برخی از سالها خسارت بسیار هنگفتی به مناطق زیتون خیز وارد میکند. شهرستان رودبار، طارم سفلی و علیا بهترین منطقه براي فعالیت این آفت بوده و در تمامی طول سال در این مناطق فعالیت داشته،  همچنین همه ساله بیشترین آمار شکار مگس زیتون در این مناطق دیده شده است.

شکل شناسی مگس میوه زیتون

تخم

تخم کشیده، کوچک بطول 7/0 میلی متر، به رنگ سفید مایل به زرد و دارای میکروپیل برآمده هستند.

لارو

لارو به رنگ سفید مایل به زرد، بدون پا و با سر باریک که در روی آن یک لکه سیاه رنگ دیده می شود. لاروها در انتهای رشد بطول حدود ۷-6.5 میلیمتر بوده و وقتی از میوه های سبز زیتون تغذیه  میکند به رنگ سفید روشن و در صورت تغذیه از میوه های سیاه رنگ، به رنگ ارغوانی تیره بنظر میرسند.

شفیره

شفیره تخم مرغی شکل بطول  ۴-۳ میلیمتر و در داخل کپسولی به رنگ قرمز مایل به قهوه ای تشکیل میشوند.

حشرات کامل

طول بدن حشره کامل 5-۴ میلی متر، سر زرد متمایل به قرمز با چشم های قرمز رنگ، سینه زرد مایل به قرمز رنگ با یک لکه سیاه رنگ در انتهای آن که توسط ۴ نوار خاکستری احاطه شده است و در روی سپرچه  یک لکه سفید هلالی شکل بوده که این گونه را به راحتی از سایر مگس ها متمایز می نماید. پاها به رنگ زرد مایل به قرمز و شکم به رنگ قهوه ای روشنكه در حاشیه جانبی بندها شکم (بند 1-4) دو لکه سیاه رنگ به اندازه های متفاوت دیده میشود. تخم ریز در حشرات ماده قرمز رنگ می باشد که توسط غلاف سیاه رنگی پوشیده شده و انتهای شکم حشرات نر گرد و مدور میباشد.

نحوه خسارت مگس میوه زیتون

خسارت عمده این آفت مربوط به مرحله لاروی آفت بوده، لاروها بعد از تفریخ تخم با ایجاد سوراخ های کوچک از بافت میوه تغذیه، تونل هایی را درون میوه ایجاد کرده که منجر به  خشکیدگی و ریزش  میوه ها میشوند.  علاوه بر خسارت کمی، نیز باعث کاهش کیفیت روغن میوه میگردد.

زیست شناسی

این آفت، حشره ایست چند نسلی که در شرایط مساعد میتواند تا 5 نسل در سال ایجاد کند. زمستان را عمدتا به صورت حشره کامل در پناهگاه های مختلف و یا شفیره در عمق سه سانتیمتری خاک یا درون میوه های ریخته شده سپری میکند که بسته به شرایط منطقه، لاروها در قالب سه نسل همپوشان در داخل میوه زیتون فعالیت میکنند.

ردیابی و کنترل مگس میوه زیتون

نصب تله های  فرمونی با نظارت مستقیم كارشناسان جهاد كشاورزي براي جلب و كشتن حشرات كامل صورت میگیرد.

نوع و نحوه تله گذاری:

تله ها بایستی حداقل 10-14 روز قبل ازشروع تخمریزی مگس زیتون (در اواخر خرداد ماه هم زمان با مرحله سخت شدن هسته میوه زیتون) نصب شود تا باعث حذف حشرات ماده، قبل از آلودگی میوه هاي زیتون شود. استفاده از تله دلتا، تله مکفیل و کارت زرد چسبنده به همراه فرمون جنسی توصیه گردیده است. جهت شکار انبوه بسته به شدت میزان آلودگی، تعداد تله ها در هکتار متفاوت است .

تعداد تله جهت ردیابی: 3-5 عدد تله در هکتار

زمان بازدید: تله ها باید هر 7 تا 10 روز بازدید شوند.

زمان تعویض فرمون:  هر 4-6 هفته یکبار تعویض شود.

شرایط نگهداری: در دمای زیر صفر در یخچال برای 2 سال نگهداری شود.