توضیحات
مگس جالیز
نام علمی: Bactrocera (Dacus) persica (Loew)
نام انگلیسی: Lesser pumpkin fly
راسته: Diptera
خانواده: Tephritidae
اهمیت اقتصادی
مگس جالیز از آفات اصلی خانواده کدوییان در آفریقا، آسیا و خاورمیانه بحساب می آید. خانواده کدوییان میزبان این آفت هستند، از جمله: طالبی، گرمک، کدومسمایی، خربزه، هندوانه، خیار سبز و کدو است. بطوری که خسارت کمی و کیفی بالایی را میوه های گیاهان جالیزی ایجاد میکند. ضمناً این آفت در برخی از مناطق کشور روی گیاهان غیر زراعی مانند هندوانه ابوجهل و استبرق نیز مشاهده شده است. در بررسی های به عمل آمده، هندوانه در بین محصولات جالیزی نسبت به این آفت نسبتاً مقاوم تر و کمترین خسارت را میبیند.
مناطق جغرافیایی
پراکندگی این حشره به دلیل قدرت پرواز حشرات بالغ و انتقال میوه‌های آلوده میباشد. این مگس در ایران ابتدا در سال 1348 از بندرعباس جمع آوری گردید و خسارت آن در بندرعباس بیشتر از مگس خربزه میباشد. گونه های مختلفی از مگس جالیز در کشورهای مختلف جهان شناسایی و گزارش شده است که از میان آنها تنها این گونه در پی بررسی های به عمل آمده در سالهای اخیر در استانهای تهران، سمنان، خراسان، فارس، خوزستان، بوشهر و هرمزگان شناسایی شده است و احتمال می رود در سایر استانهای کشور که مورد کشت گیاهان جالیزی قرار می گیرند نیز همین گونه انتشار داشته باشد. این گونه در کشورهای هند، پاکستان و عربستان نیز گزارش شده است.
شکل شناسی مگس جالیز
تخم
تخم سفید رنگ، به شکل دانه برنج ،کمی خمیده و دو سر تخم باریک و در انتها پهن هستند. طول آنها از 7/0 تا ۱/۱ میلیمتر میباشد.
لارو
بلافاصله پس از خروج از تخم لاروهای مگس جالیز، طولشان به یک میلیمتر، بدون پا، سر لارو باریک و بتدریج به سمت انتها پهن شده و همچنین بی رنگ و شفاف هستند. این لاروها همانند سایر لارو مگس ها پا ندارند.لاروها در آخرین مرحله رشدی خود حداکثر به ۱۲ میلیمتر میرسند.
شفيره
طول شفیره های مگس جالیز به ۵ تا ۶ میلیمتر میرسد. شفیره ها بیضی شکل هستند و بندهایی بر روی آنها مشاهده می شود. رنگ شفیره ها زرد کهربایی بوده که ممکن است در زمان نزدیک به خروج حشره های کامل از آنها تغییر رنگ بدهند و به رنگ قهوه ای روشن تبدیل گردند.
حشره کامل
سر حشره زرد رنگ و پشت سر کمی تیره تر از پیشانی، شاخک 3 بندی و روی بند سوم یک تاژک که انتهای آن حنایی قرار دارد. روی بالهای شفاف مگس دو لکه کمرنگ یکی در حاشیه جلوی بال بسمت نوک بال و لکه دوم در کنار رگ بازویی در امتداد بال، دیده میشود. حشرات بالغ ماده، در انتهای شکم یک تخم ریز لوله ای شکل مشاهده می شود که مگس های نر فاقد آن هستند. مگس های ماده بزرگتر از مگس های نر می باشند. اندازه مگس جنس ماده از ۵/۶- ۵/۸ و اندازه بدن مگس نر از ۵/۵- ۷ میلیمتر متغیر است.
نحوه خسارت مگس جالیز
این مگس هرساله خسارت کمی و کیفی قابل ملاحظه ای به جالیزکاریها وارد میکند. روی میوه‌های آلوده سوراخ محل تخمریزی و تخم‌های مگس جالیز درون آن، قابل رویت است. در اطراف محل تخمریزی، قطرات صمغی و نکروز تشکیل می شود و رنگ میوه نیز تغییر میکند. لاروهای جوان به داخل گوشت میوه نفود و در حین تغذیه دالان های زیادی را در آن بوجود می آورند. لاروهای این آفت بیشترین خسارت را موجب شده و با تغذیه از بافت داخلی و گوشت میوه باعث پوسیده شدن یا قهوه ای شدن بافت می شوند. در آلودگی‌های بسیار شدید، میوه‌ها ریزش می‌کنند. همچنین به دلیل تجمع فضولات آفت، قارچ‌های ساپروفیت درون میوه گسترش و از میوه‌ها بوی گندیده متصاعد می‌گردد.
زیست شناسی
حشرات کامل پس از خزوج از پوسته شفیرگی پرواز موضعی کرده و پست از جفتگیری، حشره ماده مگس جالیز تخم های خود را بصورت دسته ای (در هر سوراخ تخمریزی 15 عدد تخم) در زیر پوست میوه قرار میدهد. طول دوره تخم ۳ – ۴ روز می باشد. لارو های این آفت بعد از تغذیه از گوشت میوه، پس از ۴ – ۶ روز به حد اکثر رشد خود رسیده، از میوه خارج شده و بسته به نوع خاک در داخل خاک تبدیل به شفیره می شوند. طول دوره شفیر گی ۸ -۱۰ روز در حرارت ۳۰ درجه سانتی گراد میباشد. پس از آن حشره های کامل از خاک خارج میشوند، سپس در هوا به پرواز در می آیند و جفتگیری می کنند. حشره های ماده دو روز بعد از جفت گیری اقدام به تخم ریزی به صورت دسته جمعی در زیر سطح پوست میوه های جوان و حد اکثر در عمق ۵ میلیمتری می کنند. در شرایط مناسب طول دوره یک نسل مگس بین ۸ -۲۲ روز طول میکشد. در مناطقی که درجه حرارت روزانه پایین باشد، طول دوره یک نسل طولانی تر خواهد بود. آفت مگس جالیز فاقد دوره استراحت اجباری در زمستان بوده، در صورت مساعد بودن هوا در طول پاییز و زمستان فعال می باشد.
ردیابی و کنترل مگس جالیز
برای جلب و پایش جمعیت حشرات کامل میتوان از فرمون های جنسی استفاده نمود.
نوع و نحوه تله گذاری:
استفاده از تله دلتا، تله سطلی یا مکفیل و تله سراتراپ توصیه شده است. تله ها بایستی به یک قیم یا تکیه گاه در ارتفاع حدود 1 متری بالاتر از سطح گیاه آویزان گردد.
تعداد تله جهت ردیابی: 2-1 تله در هکتار
زمان بازدید: تله ها باید هر 7 تا 10 روز بازدید شوند.
زمان تعویض فرمون: کپسول فرومون هر 3-4 هفته یکبار تعویض شود.
شرایط نگهداری: در دمای زیر صفر در یخچال برای 2 سال نگهداری شود.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.