فرمون کرم خاردار پنبه

توضیحات

کرم خاردار پنبه

نام علمی:  Earias insulana Boised

نام انگلیسی: Spiny cotton bollworm

راسته: Lepidoptera

خانواده: Noctuidae

مناطق جغرافیایی

کرم خاردار پنبه در اکثر نقاط جهان بجز قاره آمریکا گزارش شده و در حال حاضر در کشورهای ایران، مصر، سوریه، عراق، ترکیه، ژاپن، چین، تایلند، پاکستان، هندوستان، کشورهاي حاشیه دریاي مدیترانه و استرالیا گسترش یافته است. در ایران نیز در استان هاي خراسان رضوي، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، خوزستان، سمنان، اصفهان، جنوب کرمان، فارس، گرگان، تهران، قم و مرکزي انتشار یافته است. این آفت در حال حاضر یکی از آفات قرنطینه ای داخلی کشور میباشد.

شکل شناسی کرم خاردار پنبه

تخم

تخم هاي این حشره به رنگ آبی کمرنگ- سبز روشن (فیروزه اي) و به طول 0.5 سانتیمتر است و در قسمت سطحی داراي  30عدد شیار هستند که لبه های تخم در دو طرف قطبین کشیده ولی هیچگاه به قطبین نمیرسند.

لارو

این آفت داراي 5 سن لاروي میباشد. لاروها قطور، دوکی شکل و لارو کامل بطول 13-18 میلیمتر بوده و پس از بند پنجم شکم نواری شده است، رنگ عمومی بدن لاروها از قهوه اي تا خاکستري متنوع می باشد. هر کدام از حلقه هاي بدن به جز سر و پیش قفسه سینه داراي 4 عدد برجستگی غده مانند گوشتی و مودار بوده که به همین دلیل به آن خاردار نیز میگویند. اندازه غده هاي بندهاي ابتدایی از عقبی بزرگتر است.

شفيره

شفیره به رنگ زرد تا قهوهای شکلاتی و یا قهوه ای ارغوانی، دارای سطح صاف یا کمی چین دار است. در داخل پیله اي شبیه قایق وارونه تشکیل شده و رنگ آن سفید تیره تا قهوه اي روشن میباشد. در انتها مدور و دارای سه برآمدگی در بندهای انتهایی است طول شفیره 10-13 میلیمتر و در قسمت هاي مختلف گیاه میزبان مشاهده میشود. قسمت عریض پیله داراي یک شکاف طولی براي خروج حشرات کامل است که دو طرف این شکاف به وسیله تارهاي ظریفی بهم متصل میشوند و در مواقعی که به پیله فشاري وارد شود این شکاف قابل مشاهده میباشد.

حشره کامل

 حشره کامل پروانه کوچک عرض بدن با بال هاي باز حدود 20 تا 22 میلیمتر می باشد. رنگ سر، قفسه سینه و بال هاي جلویی سبز مغز پسته اي و روي بال هاي جلویی سه نوار موج دار کمی پر رنگ تر از رنگ زمینه ای آن دیده میشود. هنگام استراحت بال ها روي بدن قرار گرفته و علامتی شبیه حروف Wانگلیسی را ایجاد میکند. این علامت به رنگ سبز-زرد و یا سبز دیده میشود. گاهی نیز این نوارها وجود ندارند که در این صورت تمام سطح بال هاي جلویی سبز یکنواخت دیده میشود. بال هاي زیري به رنگ سفید مایل به نقره اي یا خاکستري بوده و شکم و پاها خاکستري رنگ دیده میشوند. پروانه نسل پاییزه به رنگ زرد مایل به قهوه اي هستند.

 نحوه خسارت کرم خاردار پنبه

وجود کرم خاردار پنبه در بعضی مناطق، کشت این محصول را غیرممکن ساخته است. پروانه هاي آفت هنگام گرم شدن هوا در بهار ظاهر و روي گیاهچه هاي پنبه و سایر گیاهان میزبان نظیر گاوپنبه و قوزك تخم ریزي می کند. در سالهاي اخیر، با مساعد شدن شرایط جوي در پاییز تعداد بیشتري از مراحل زیستی مختلف آفت در استان گلستان دیده شده است. بقایاي ساقه هاي پنبه در اراضی شخم نخورده، در زمستانهاي مساعد مرکز اصلی زمستانگذرانی و بقاي کرم خاردار پنبه میباشند. چنانچه هواي زمستان تا اواخر اسفند مساعد باشد و اوایل بهار نیز دما بالا برود، شرایط براي تخمگذاري و نشو و نماي آفت فراهم خواهد بود. لاروها قبل از تشکیل قوزه ها، از جوانه هاي انتهایی شاخه های در حال رویش بوته ها تغذیه و موجب پژمردگی انتهایی بوته ها و خشک شدن  نوک ساقه اصلی آنها می شوند. در بوته هایی که مورد حمله قرار می گیرند، جوانه هاي جانبی از زیر قسمت جوانه انتهائی ظاهر شده و شاخه هاي جانبی را ایجاد میکند و بوته حالت پهن تري به خود میگیرد. چنانچه گل، قوزه هاي جوان و قوزه هاي رسیده آسیب ببینند، ریزش کرده، یا اصلاً باز نشده  و یا اگر باز شوند قسمت آسیب دیده باز نمیشود. این آفت به دلیل تغذیه از بذور  پنبه سبب خسارت قابل توجه به مزارع میشود. از طرف دیگر کرم خاردار براي دست یابی به بذر پنبه، از الیاف درون قوزه تغذیه و عبور میکند و باعث قطع الیاف میشود. ورود لارو به غوزه ها، سبب کاهش کیفیت، طول الیاف و کثیفی آن میگردد. همچنین فضولات لارو در روي الیاف محیط مساعدي براي رشد قارچ هاي دوده اي بوجود آورده و الیاف را کثیف و نامرغوب می سازند.

زیست شناسی

ین آفت بدون دیاپوز حقیقی بوده و رشد آن در دمای سرد به تاخیر میافتد. این آفت زمستان را در مناطق گرم بصورت مراحل مختلف زیستی  مانند تخم، لارو، شفیره و حشره کامل و در مناطق سرد فقط به صورت شفیره سپری  میکند. حشرات ماده در بهار پس از خروج از پوسته شفیرگی، جفتگیري نموده و تخم ها را بصورت انفرادي روي قوزه و یا در نزدیکی آن قرار میدهد. هر حشره ماده حدود 400 تا 500 عدد تخم گذاشته و سپ  بعد از 3 تا 4 روز تفریخ شده،  لاروهاي سن یک بیرون آمده و شروع به تغذیه از جوانه هاي انتهایی و غنچه ها میکند. سپس وارد جوانه مرکزي شده و در صورت وجود قوزه ها وارد آنها شده و از الیاف نارس و دانه های پنبه تغذیه میکند (دوره لاروي 25 تا 8 روز).  شفیره در داخل پیله و در قسمتهای مختلف گیاه میزبان و به ندرت در داخل خاک تشکیل میشود، دوره شفیرگی 10 تا 15 روز به طول می انجامد. این آفت در شرایط آب و هوایی خوزستان در هر سال 4 تا 5 نسل دارد، ولی درجیرفت 7 تا 8 نسل می تواند داشته باشد که از این تعداد 5 تا 6 نسل در روي پنبه فعالیت دارد. کرم خاردار پنج سن لاروي داشته و چهار نوبت پوست اندازی می کند. در شرایط مناسب یک لارو ممکن است چند عدد غنچه و یا 2-4 غوزه جوان را مورد حمله خود قرار دهد. سوراخ ورودي لارو در جوانه ها اغلب یک عدد و در غوزه ممکن است 4 2- عدد باشد.

 ردیابی و کنترل کرم خاردار پنبه

امروزه تله های فرمونی برای تشخیص جمعیت کرم خاردار پنبه استفاده میشوند.

نوع و نحوه تله گذاری:

در ابتدای فصل برای پایش حشرات کامل،  تعیین زمان شروع تخمریزی و تخمین جمعیت آفت از تله های فرمونی قابل توصیه میباشد. جهت ردیابی و شکار انبوه کرم خاردار پنبه، تله های دلتا، بالی شکل و قیفی توصیه میشود. ارتفاع تله ها از سطح زمین 1.5 متر از سطح زمین روی یک قیم قرار میگیرند.

تعداد تله جهت ردیابی: 2-3 تله در هکتار

زمان بازدید: تله ها باید هر 7 تا 10 روز بازدید شوند.

زمان تعویض فرمون:  کپسول فرومون هر 3-4 هفته یکبار تعویض شود.

شرایط نگهداری: در دمای زیر صفر در یخچال برای 2 سال نگهداری شود.