فرمون سوسک کرگدنی خرما

توضیحات

سوسک کرگدنی یا شاخدار نارگیل

نام علمی: Oryctes rhinoceros

نام انگلیسی: The coconut rhinoceros beetle

راسته:Coleoptera

خانواده: Scarabaeidae

اهمیت اقتصادی

سوسک کرگدنی یا سوسک شاخدار  نارگیل آفت اختصاصی گیاهان خانواده نخیلات هستند. نارگیل اصلى ترین میزبان براى این سوسک چوبخوار بوده و به گونه های دیگر نخل هم خسارت وارد میکند.

مناطق جغرافیایی

سوسک کرگدنی نارگیل آفت بومی آسیا در کشورهای هند و اندونزی میباشد. این آفت در جنوب و جنوب شرق آسیا، اقیانوسی، منطقه خلیج فارس، اردن، اسرائیل، یمن و مصرگزارش شده است.

شکل شناسی سوسک کرگدنی یا شاخدار

تخم

 تخم ها به رنگ سفید مایل به زرد، به قطر 3 میلى متر و در ابتدا بیضى شکل و سپس تخم ها متورم میشوند و در عرض 13-11 روز تفریخ میگردند.

لارو

 لارو ها C شکل بوده و شیری سفید رنگ، دارای 3جفت پا و به طول حدود 100-60 میلیمتر میباشد. سر قرمز مایل قهوه ای تا قهوه ای تیره میباشد.

پیش شفیره و شفیره

 از لحاظ ظاهری تا حدودی شبیه به مرحله لاروی است، با این تفاوت که کوچکتر از سن آخر لاروی بوده و از نظر ظاهری چروکیده است. شفیره   O. rhinoceros به رنگ زرد مایل به قهوه ای و طول آن به 50 میلیمتر میرسد.

 حشره کامل

 طول حشره بالغ برابر با 60-35 میلیمتر و به رنگ قهوه اى تیره تا مشکی میباشد. سر حشره داراى یک شاخ برجسته و طول شاخ در حشره نر از ماده بلندتر است. حشره نر داراى قسمت پشتى-شکمى گرد است، در حالیکه قسمت پشتی-شکمی حشره ماده پرموتر میباشد.

نحوه خسارت سوسک کرگدنی یا شاخدار

 لاروها، مرحله خسارتزاي این آفت هستند، اما بالغین نیز وارد بافتهای جوان برگ و خوشه شده و با تغذیه از برگ های جوان باز نشده و گل آذین به درخت آسیب وارد میکند. سوراخ هاي خروج بالغین و تونل هاي لاروي به دلیل تنشی که به گیاه وارد میکند و بلوکه شدن جریان آب و مواد غذایی، درختان را مستعد به نفوذ انواع پاتوژن ها میکند. زردشدگی، افتادگی و خشکیدگی برگ ها میتواند نشان دهنده آلودگی به سوسک ها باشد اثر نهایی آلودگی به این آفت عملکرد پائین درختان آفت زده هست. سوسک‌ها شب فعال  هستند و به بالای نارگیل پرواز نموده و شروع به تونل زدن در تاج درختان میکنند و ممکن است در صورت وزش شدید باد نیز بشکند.

زیست شناسی

حشره کامل به تاج درخت نارگیل و نخیلات، شاخه ها و گل های آسیب جدی می رساند. هنگامی که برگ ها باز می شوند، آسیب به صورت V شکل یا بادبزنی مشاهده میشوند. تخم ها همزمان زیر سطح مواد آلی مرطوب مانند خاک اره، کود، کمپوست و بقایای گیاهی، الیاف و یا در بالای زمین در تونل‌ها گذاشته میگردند. تخم ها پس از 8-12 روز تفریخ شده و لاروها سه سن لاروی دارند که دوره لاروی 80 تا 200 روز بسته به کیفیت جیره طول میکشد و سنین آخر تا 100 میلیمتر طول دارند. لارو سن آخر در محل تغذیه ایجاد سوراخی میکند که آن را با فضولات پوشانده و سپس شفیره می شود. مرحله شفیرگی 25-40 روز زمان میبرد. حشرات کامل به مدت 2-3 هفته در زمین مانده و سپس بیرون می آیند. حشرات نرحدود 5 ماه و ماده ها 9 ماه عمر کرده و حدود 50 تخم می گذارند.

ردیابی و کنترل سوسک کرگدنی یا شاخدار

نوع و نحوه تله گذاری:

براي تعیین زمان دقیق اولین خروج حشرات کامل از تله هاي فرمونی سطلی سرخرطومی حنایی خرما و تله مولتی فانل پیشنهاد گردیده است.. به منظور افزایش جلب کنندگی و شکار انبوه سوسک شاخدار باید از میوه یا مغز درخت میزبان را به همراه فرمون در تله ها نصب نمود. هر ده روز یک بار مواد گیاهی باید تعویض شوند. محل نصب تله ها در ارتفاع بالاي تنه و نزدیک تاج درخت و یا روی زمین میباشد.

زمان نصب تله فرمونی براي شکار سوسک شاخدار اواسط تا اواخر اسفند می باشد.

تعداد تله جهت ردیابی: 2-1 تله در هکتار.

زمان بازدید: تله ها باید هر 7 تا 10 روز بازدید شوند.

زمان تعویض فرمون:  کپسول فرومون هر 4-8 هفته یکبار باید تعویض شود.

شرایط نگهداری: در دمای زیر صفر در یخچال برای 2 سال نگهداری شود.